ناشران سکولار و رنسانس صهیونیسم

ارتش سرّی روشنفکران (قسمت بیست‌وسوم) ناشران سکولار
سکولاریسم مقدس آمریکایی (۴)

با ورود نیروهای اپوزیسیون برانداز به فاز «مبارزه مدنی» از سال ۱۳۸۴، ایالات متحده با اظهار تاسف از «وضح وخیم ترجمه در کشورهای در حال توسعه» دستورالعمل‌های جدیدی را برای حلقه مترجمان سکولار انتشار می‌داد. (۱۱۶) این نسخه جدید، یکی از ارکان ساخت «جامعه مدنی فرهیخته» را ترجمه آثار کلاسیک و فلسفه سیاسی غرب در خاورمیانه می‌‌دانست. (۱۱۷) اصلاح‌طلبان در پیروی از سیاست جدید آمریکا چنان شتاب داشتند که فصلنامه پل فیروزه (سخنگوی مرکز بین‌المللی گفتگوی تمدن‌ها) به سردبیری محمدحسن خوشنویس بلافاصله با انتشار ویژه‌نامه‌ای در بهار ۱۳۸۴ اعلام کرد «ترجمه، یگانه شکل حقیقی تفکر برای ماست.» (۱۱۸)

وانگهی در این زمان، آگنش هلر و مایکل ایگناتیف نیز به افزایش ترجمه‌ی تئوری‌های سیاسی هانا آرنت یهودی در میان ایرانیان می‌اندیشیدند؛ تئوری‌هایی با ظاهر آکادمیک که راه براندازی «نظام‌های ضدسرمایه‌داری» را ترسیم می‌کرد. گرچه ۱۶ ترجمه فارسی از آثار و کتاب‌هایی درباره آرنت به همراه ۵۰ مقاله بیوگرافیک از او تا سال ۱۳۸۴ منتشر شده بود و در صدها نوشتار ردپایش به چشم می‌خورد، اما دوباره عزت‌الله فولادوند همراه علی دهباشی، سردبیر مجله بخارا و خشایار دیهیمی، مشاور نشر ماهی و طرح نو به میدان آمد تا تبلیغ فلسفه‌ی سیاسی صهیونیسم را شدت بخشد؛ البته این بار با دفاع بی‌پرده از رژیم صهیونیستی و همزمان با ظهور پدیده‌ی «رنسانس آرنت در اسرائیل» که پاییز ۱۳۸۵ و مصادف با صدمین سالگرد تولدش رخ داد. (۱۱۹)

صدها مقاله در ژورنال‌های جهان پیرامون او منتشر شد و سمینارهای بین‌المللی برای بزرگداشت آرنت برگزار گشت. بنیاد هاینریش بُل که پیوندهای استواری با صهیونیست‌های رادیکال دارد، (۱۲۰) متولی بخش مهمی از این برنامه‌ها بود و هر سال، جایزه‌ای ۷۵۰۰ یورویی را برای «ترویج سنت فکری هانا آرنت در جهان» اهداء می‌کرد. این بنیاد که تجربه برگزاری کنفرانس ۳ روزه «ایران پس از انتخابات» (موسوم به کنفرانس برلین) را با دعوت از چهره‌هایی چون چنگیز پهلوان، عزت‌الله سحابی، اکبر گنجی، حمیدرضا جلایی‌پور، جمیله کدیور، مهرانگیز کار، شهلا شرکت، محمود دولت‌آبادی، شهلا لاهیجی، پرویز کردوانی، فریبرز رئیس‌دانا، حسن یوسفی اشکوری و… را در کارنامه‌ خود داشت، (۱۲۱) این بار می‌کوشید تا با اهداء این جایزه، مترجمان ایرانی را به مشارکت بیشتر در پروژه خود فراخواند.

فولادوند، دیهیمی، دهباشی و… می‌خواستند با یک تیر دو نشان بزنند: هم ماموریت ترویج نظریه‌های آرنت را برای تکمیل پازل کودتای ایدئولوژیک به سرانجام رسانند و هم صاحب جایزه بنیاد هاینریش بُل شوند. هدف جایزه آرنت «تامین مالی» و «تقویت اعتبار» کارگزاران پروژه جنگ نرم بود:

این جایزه می‌خواهد افراد را تشویق کند که «شیوه عمل» و اندیشه «هانا آرنت را در سیاستِ امروزی مطرح کنند. (۱۲۲)

از این رو، سال ۱۳۸۵ دیهیمی به سرعت ترجمه دو کتاب با موضوع فلسفه هانا آرنت را توسط انتشارات طرح‌ نو و نشر ماهی به بازار فرستاد. (۱۲۳) همان هنگام، فاطمه ولیانی توسط نشر هرمس اثری را درباره آرنت به فارسی برگرداند که در آن از مبارزات صهیونیستی او علیه فلسطینی‌ها تجلیل شده بود. (۱۲۴) ناصرفکوهی، استاد جامعه‌شناسی دانشگاه تهران و از نظریه‌پردازان فرهنگستان هنر (دوره ریاست میرحسین موسوی) پرونده‌ای را برای «یادبود آرنت» انتشار داد (۱۲۵) و آثار او را به عنوان اولین مرجع در رشته‌های «جامعه‌شناسی سیاسی» و «انسان‌شناسی» معرفی کرد. (۱۲۶)

در همین ایام که گفتمان «نابودی اسرائیل» دوباره در جهان طنین‌انداز شد، فکوهی در روزنامه سرمایه به معرفی آثار آرنت در دفاع از صهیونیسم پرداخت و از این فرمانده عملیات اشغال فلسطین به عنوان «فیلسوف رنج انسانی» یاد کرد. (۱۲۷) محسن ثلاثی نیز کوشید تا روایتی عمل‌گرایانه از نظریه‌های آرنت را برای سرنگونی! جمهوری اسلامی به دست دهد. او که هنگام برگزاری بزرگداشت خود در سازمان میراث فرهنگی (۱۲۸) یک برنامه‌ی پژوهشی کاربردی را پیرامون «نیروی سازمان براندازی نرم» در بنیاد باران (به ریاست سیدمحمد خاتمی) پیش می‌برد، (۱۲۹) با اتکاء به تئوری‌های هانا آرنت از «سرمایه‌داران» خواست تا با «روشنفکران» برای سرنگونی حکومت ایران متحد شوند:

حکومتی که مانع جریان آزاد سرمایه باشد، به نفع «سرمایه‌داران» و «جامعه» رفتار نمی‌کند. پس علاوه بر نویسندگان و اهالی کتاب و روشنفکران، نیروهای بزرگ اقتصادی هم باید دست به دست هم دهند تا از به وجود آمدن حکومت دیکتاتوری جلوگیری کنند… در ایران باید نیروهای اجتماعی مشخص شود و بزرگترین مشکل ما این است که نیروهای اجتماعی ما شکل و شمایل مشخصی ندارد. البته وقتی که یک حکومت دیکتاتوری وجود دارد، همین نیروهایی که شکل و شمایل مشخصی ندارند، براساس یک نوع حوادث و هیجان‌های خاصی می‌آیند و وارد صحنه می‌شوند و ممکن است که از «غافلگیری حکومت» استفاده کنند و حکومت را سرنگون کنند. (۱۳۰)

زیرساخت‌های عملیاتی پروژه ناکام «کودتای سبز» که در دهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران به ائتلافِ «روشنفکران سکولار» و «سرمایه‌داران لیبرال» با کارگزاران «اسلام آمریکایی» انجامید، به تدریج از لابه‌لای این گفتارها خود را نشان می‌داد و نقش تزهای آرنت نیز در تحقق آن روشن‌تر می‌شد. کلکسیون سکولارها دیگر تکمیل به نظر می‌رسید. مجله بخارا با همکاری نشر ماهی فاز جدید تبلیغ هانا آرنت را آغاز کرد.

نشر ماهی به مدیریت زهرا زرکش‌فرد نقشی کلیدی در این پروژه پیچیده داشت. این ناشر از سال ۱۳۸۰ فعالیت خود را در حوزه «ادبیات کودک و نوجوان» کلید زد و با برگزیدن خشایار دیهیمی به عنوان مشاور عالی و پیوند با مترجمانی چون عبدالحسین آذرنگ، عزت‌الله فولادوند و ژاله آموزگار خیلی زود تبدیل به مرکز نشر آثار جاسوسان لیبرال مانند سِر آیزایا برلین شد و در جغرافیای پروژه جنگ نرم جای گرفت. سیاست این انتشارات یک حرکت تدریجی برای «صید مخاطب از میان نوجوانان ایرانی» و «تربیت آنان به عنوان کتابخوان‌های بزرگسال» بود. (۱۳۱) به گفته مدیران نشر ماهی «سیاست‌گذاری ما فقط ترجمه بوده است. دنبال مؤلفه‌ی ایرانی نرفته و نمی‌رویم. چارچوب کاری ما فقط ترجمه بوده و خواهد بود.» (۱۳۲)

این سیاست، یادآور اساسنامه انتشارات آمریکایی فرانکلین در دهه ۱۳۴۰ است که خود را فقط موظف به ترجمه و نشر تالیفات غربی در ایران می‌دانست. اگرچه فرانکلین با بودجه وزارت خارجه آمریکا تغذیه می‌شد، با این حال به صراحت از سیاست حذف «مولفه‌ی ایرانی» سخن نمی‌گفت، اما نشر ماهی می‌کوشید تا رویکردهای غرب‌گرا و صهیونیستی را به رخ مخاطبانش بکشد و یک نقطه کانونی در گسترش «علوم انسانی سکولار» به حساب آید.

این انتشارات ابتدا در دوم اردیبهشت ۱۳۸۵ با همکاری انجمن علمی – دانشجویی فلسفه دانشگاه تهران «نشست آراء و افکار هانا آرنت» را با حضور خشایار دیهیمی برگزار کرد. (۱۳۳) سپس دوم اسفند ۱۳۸۵ نشر ماهی و مجله بخارا «شب هانا آرنت» را به عنوان اولین «شب فلسفه» در خانه هنرمندان ایران با حضور عزت‌الله فولادوند، احسان نراقی، خشایار دیهیمی، محمد علی موحد، داریوش شایگان، محمد قائدشرفی (م. قائد)، مصطفی ملکیان، محمود دولت‌آبادی، فرزانه طاهری و ترانه مسکوب سامان دادند. (۱۳۶) هر کدام از شرکت کنندگان، یک طیف سیاسی اپوزیسیون را نمایندگی می‌کردند. نراقی مشاور شاه مخلوع و رابط جاسوسان موساد با محافل اصلاح‌طلب، شایگان نماد برجسته روشنفکران سکولار و دولت‌آبادی هم از اعضاء مرکزیت کانون نویسندگان ایران به شمار می‌رفت. مصطفی ملکیان از رهبران جناح «روشنفکری دینی» نیز در ابتدای این مراسم و در حالی که برخی حاضران دورش حلقه زده بودند، در گفتگویی اختصاصی با خبرنگار رادیو زمانه از «جایگاه آرنت در پروژه روشنفکران دینی» گفت:

آرنت امروزه نیز ما را از خشونت اطرافمان آگاه می‌کند و آثارش راه‌های مبارزه با خشونت موجود را به ما می‌آموزد. من در «پروژه معنویت و عقلانیت» از «هانا آرنت» الهام گرفته‌ام. من معتقدم او و «آلبر کامو» دو شخصیتی هستند که بیشترین تاکید را بر دخالت اخلاق در سیاست داشته‌اند و الهام‌بخش من بوده‌اند. (۱۳۵)

گفتارهای ملکیان نشان می‌داد که ۲ جناح «روشنفکران دینی» و «روشنفکران سکولار» در بستر یک ائتلاف استراتژیک با یکدیگر برای مبارزه با جمهوری اسلامی قرار دارند؛ استراتژی‌ای که فولادوند و دیهیمی در مقام سخنرانان آن شب، معنایش را بیشتر شکافتند. آنان کوشیدند تا از نگاه آرنت «مسئولیت‌ها و تکالیف فردی و جمعی» نیروهای اپوزیسیون را در مبارزه با جمهوری اسلامی یادآور شوند. سپس در لابه‌لای گفتارهایشان به دفاع بی‌پرده از اسرائیل پرداختند و ضمن مقایسه جمهوری اسلامی با رژیم هیتلری، اساس گفتمان اصول‌گرایی را نشانه رفتند؛ چون آن هنگام یکی از گفتمان‌های برجسته اصول‌گرایان افشای روایت‌های جعلی صهیونیست‌ها پیرامون «افسانه‌ی هولوکاست» (قتل عام یهودیان در آلمان نازی) و احیاء تفکر «نابودی اسرائیل» بود که مبانی‌اش از بطن اندیشه‌ی سیاسی امام خمینی (ره) بر می‌خاست.

ادامه دارد… ناشران سکولار ، ناشران سکولار ، ناشران سکولار

قسمت قبلی این مقاله ؛ قسمت بعدی این مقاله

پی‌نوشت‌ها:
۱۱۶. «متن کامل طرح خاورمیانه بزرگ آمریکا». کتابخانه دیجیتالی دید، ۳ مه ۲۰۰۴، کد بازیابی: PP00020040503031715. 7 ص.
۱۱۷. پیشین، «طرح آموزش‌های اساسی»، ص ۴.
۱۱۸. فرهادپور، مراد. «تفکر/ ترجمه». فصلنامه پل فیروزه، شماره ۱۵، بهار ۱۳۸۴، ص ۸.
۱۱۹. «مصاحبه با ادیت زرتال درباره هانا آرنت». روزنامه تاتس (چاپ آلمان)، ۱۴ اکتبر ۲۰۰۶، ص ۸، ادیت زرتال، پرفسور تاریخ معاصر یهود و یکی از آرنت‌شناسان سرشناس اسرائیل به شمار می رود که نگارش کتاب هانا آرنت؛ نیم‌قرن چالش را در کارنامه‌اش دارد. او در این مصاحبه از اقبال جدید اسرائیلی‌ها به آرنت می‌گوید و البته، نشان می‌دهد که ۳۱ سال پس از مرگ آرنت، در حالی که هم نسل‌های جدیدی در رژیم نامشروع اسراییل سربرآورده‌اند و هم صهیونیست‌ها همگونی و انسجام سابق را ندارند، باز هم کماکان مناسبات این جامعه با هانا آرنت و عقایدش دارای پیچیدگی‌های زیادی است.
۱۲۰. بنیاد هاینریش بل از نزدیک‌ترین شرکاء سیاسی حزب سبزهای آلمان به عنوان سخنگوی صهیونیست‌های رادیکال آلمانی است. سفارت آلمان در تهران با تأیید این رویکرد اعلام کرده است: «دیدگاه سیاسی هاینریش بل در دهه هشتاد او را به صورت یکی از پشتیبانان حزب سبزهای آلمان درآورد، نکته‌ای که امروز هم با نام او بر بنیاد هاینریش بل آلمان که به حزب سبزهای آلمان نزدیک است، تجلی می‌یابد. نک: «درباره هاینریش بل». سایت رسمی سفارت آلمان در تهران، از:
http://www.teheran.diplo.de/Vertretung/teheran/fa/Heinrich_Boell.html
همچنین، نک: «سبزهای آلمان، سیاست ورزی، حقوق بشر و ایران». رادیو صدای آلمان، ۱۲ ژانویه ۲۰۱۰، از:
http://www.dw-world.de/dw/article/0,,5119585,00.html
۱۲۱. بنیاد هاینریش بل و حزب سبزهای آلمان برگزاری کنفرانس برلین را در فروردین سال ۱۳۷۹ در کارنامه دارند. برای مطالعه بیشتر، نک: «کنفرانس برلین». ویکی پدیا، دانشنامه آزاد. شناسه نسخه‌ مقاله ۳۵۱۷۵۴۰، از:
https://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D9%86%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3_%D8%A8%D8%B1%D9%84%DB%8C%D9%86
۱۲۲. میرمعزی، مهشید. «جایزه هانا آرنت». فصلنامه بخارا، شماره ۵۸، زمستان ۱۳۵۸، صص ۳۵۸ – ۳۵۷.
۱۲۳. الف) جانسون، پاتریشیا آلتنبرنو. فلسفه هانا آرنت. ترجمه خشایار دیهیمی. تهران: طرح نو، ۱۳۸۵.
ب) «هانا آرنت: جمهوری خواهی کلاسیک و جهان مدرن» در: لسناف، مایکل. فیلسوفان سیاسی قرن بیستم. ترجمه خشایار دیهیمی. تهران: نشر ماهی، ۱۳۸۵.
۱۲۴. واتسن، دیوید. هانا آرنت. ترجمه فاطمه ولیانی. تهران: انتشارات هرمس، ۱۳۸۵.
۱۲۵. فکوهی، ناصر. «پرونده هانا آرنت». سایت انسان‌شناسی و فرهنگ. ۱۴ بهمن ۱۳۸۴، از:
http://anthropology.ir/node/4498
۱۲۶. جعفری، مرضیه. «ماخذشناسی جامعه‌شناسی سیاسی و انسان‌شناسی» (زیرنظر ناصر فکوهی). سایت انسان‌شناسی و فرهنگ، از:
http://anthropology.ir/node/6045
۱۲۷. فکوهی، ناصر. «هانا آرنت: فیلسوف خشونت و رنج انسانی». روزنامه سرمایه، ۱۷ بهمن ۱۳۸۴.
۱۲۸. «نکوداشت مترجمان حوزه علوم اجتماعی ایران». خبرگزاری کتاب ایران، ۲۱ بهمن ۱۳۸۹، از:
http://www.ibna.ir/vdchx-nz-.23nmxdftt2.html
۱۲۹. بنیاد باران نتایج این پژوهش را در سه قسمت پیاپی منتشر کرد، نک: ثلاثی، محسن. «رفتار شناسی». سایت بنیاد باران، ۲۳ بهمن ۱۳۸۶، از:
http://www.baran.org.ir/?sn=news&pt=full&id=1148
۱۳۰. پیشین.
۱۳۱. نوری، مهدی. «ماهی در ماهیتابه؛ گفتگو با محمد واشویی درباره نشر ماهی». سایت کتاب نیوز، ۶ تیر ۱۳۸۶، از:
http://www.ketabnews.com/detail-4425-fa-1.html
۱۳۲. پیشین.
۱۳۳. «هانا آرنت و کافکا در دانشگاه تهران». روزنامه‌ دنیای اقتصاد، شماره ۹۳۵، ۳۰ فروردین ۱۳۸۱، ص ۸.
۱۳۴. «هانا آرنت در خانه هنرمندان». رادیو زمانه، ۳ اسفند ۱۳۸۵، از:
http://www.radiozamaneh.org/idea/2007/02/post_61.html
۱۳۵. «گفتگوی اختصاصی با مصطفی ملکیان درباره هانا آرنت». رادیو زمانه، ۳ اسفند ۱۳۸۵، [فایل صوتی] از:
http://www.radiozamaneh.org/podcast/programs/20070222_saed.mp3
منبع: پیام فضلی‌نژاد ، ارتش سری روشنفکران ، تهران: شرکت انتشارات کیهان.

ناشران سکولار ، ناشران سکولار ، ناشران سکولار ، ناشران سکولار ، ناشران سکولار

اندیشکده مطالعات یهود در پیام‌رسان‌ها:

… … …