اندیشکده مطالعات یهود | Jewish Studies Center
با نگاهی به فیلم «شیوع» / Contagion ۲۰۱۱ کرونا
در تاریخ سینما فیلم‌های بسیاری درباره شیوع بیماری‌های خطرناک و لاعلاج ساخته شده که بعضاً سمت‌وسوی آخرالزمانی هم یافته است، از فیلم “وحشت در خیابان‌ها” ساخته الیا کازان و با شرکت جک پالانس در سال ۱۹۵۰ گرفته تا آثاری مانند: “۱۲ میمون” ساخته تری گیلیام و “اپیدمی” به کارگردانی ولفگانگ پیترسن در سال ۱۹۹۵، “۲۸ روز بعد” از دنی بویل محصول ۲۰۰۲، “تهاجم” ساخته الیور هیرشیبگل و “من افسانه هستم” به کارگردانی فرانسیس لارنس و “مه” به کارگردانی فرانک دارابانت و براساس داستانی از استفن کینگ در سال ۲۰۰۷، “کوری” به کارگردانی فرناندو میرلیس در سال ۲۰۰۸ و براساس داستان معروف خوزه ساراماگو، “شیوع” ساخته استیون سودربرگ در سال ۲۰۱۱ و…
برخی از فیلم‌های یاد شده به رواج بیماری خطرناک در میان انسان‌ها به‌خاطر آزمایش‌ها یا پروژه‌های بیولوژیک ارتش آمریکا پرداخته شده همچون فیلم‌های “مه”، “اپیدمی”، “تهاجم”،”من افسانه هستم” و… برخی هم دلیل رواج بیماری را براساس تغییر و تحولات زیست‌محیطی و یا طبیعی به تصویر می‌کشند. در برخی فیلم‌ها مبتلایان به نوعی زامبی بدل شده مثل “۲۸ روز بعد”، “من افسانه هستم”، “تهاجم” و “کوری” و… و در برخی دیگر به وضعیت دلخراشی می‌میرند.
اما از میان همه‌ی فیلم‌های نام‌برده و نام‌نبرده، فیلم سال ۲۰۱۱ استیون سودربرگ (Steven Soderbergh) یعنی شیوع (Contagion) بیش از سایرین به وضعیت امروز شایع شدن ویروس کرونا (Coronavirus) در جهان شباهت دارد. فیلمی که فیلمنامه‌اش را اسکات زد. برنز (Scott Z. Burns) نوشته است.
در فیلم “شیوع” یک بیماری ویروسی از هنگ‌کنگ و توسط یک زن آمریکایی به نام بث امهوف (گویینت پالترو) شروع شده، به شیکاگو و یکی از دوستان قدیمی‌اش سرایت می‌کند و سپس وقتی زن به میناپولیس، محل سکونتش بازگشته، پسرش را دچار کرده و همسرش میچ (مت دیمن) را هم در معرض ابتلا قرار می‌دهد.
اما ویروس یاد شده که نتیجه‌ی حاصل از ترکیبات بیولوژیک درون بدن خفاش و خوک بوده، توسط خوک آلوده به رستورانی در هنگ‌کنگ رسیده و از طریق سرآشپز آن رستوران به بث امهوف که علاقه به دیدن سرآشپز داشته منتقل می‌گردد.
از این پس ویروس افراد بسیاری را در دنیا آلوده کرده و پس از مرگ سریع بث و پسرش بر اثر آنسفالیت مغزی و همچنین دوستش در شیکاگو، به دیگر نقاط جهان مانند انگلیس و هند و… کشیده شده و در طی مدت ۲۶ روز، ۲.۵ میلیون نفر را در آمریکا و ۲۶ میلیون نفر را در سراسر جهان می‌کُشد.
سازمان کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) و سازمان بهداشت جهانی (WHO) تحقیقات وسیع خود را به سرپرستی فردی به‌نام دکتر چیورز (لارنس فیشبرن) آغاز کرده و در همان اواسط کار یکی از متخصصین خود به نام دکتر میرز (کیت وینسلت) را براثر ابتلاء به بیماری از دست می‌دهند ولی متخصص دیگر یعنی دکتر الی هکستال (جنیفر الی) تا پایان ماجرا حضور داشته و واکسن اصلی را هم او کشف می‌کند.
استیون سودربرگ
در این میان یک خبرنگار اینترنتی یا وبلاگ‌نویس به‌نام آلن کروموید (جود لاو) هم مدام به شایعات دامن زده و همه‌ی تلاش‌ها برای نابودی ویروس و بیماری را نتیجه‌ی زد و بند شرکت‌های دارویی با سازمان‌های بین‌المللی دانسته و خودش که گویا ۱۲میلیون مخاطب در فیس‌بوک دارد، دارویی را به‌عنوان واکسن اعلام کرده و بابتش میلیون‌ها دلار به جیب می‌زند، بدون آن‌که ذره‌ای از واقعیت را به مخاطبانش انتقال داده باشد!
البته در کنار این شایعه‌پراکنی‌ها، خود دکتر چیورز هم به آزمایشات بیولوژیک ارتش آمریکا که معمولاً سرچشمه‌ی چنین اختلالات بیولوژیک و محیط‌زیستی است نیز مشکوک شده است.
فیلم “شیوع” تقریباً از اواسط خود به یک فیلم آخرالزمانی شبیه می‌شود، خیابان‌ها و اماکن شهرها خالی شده، مردم به فروشگاه‌ها و خانه‌ها حمله می‌کنند، ارتش شهرها را ایزوله کرده و اجناس را میان مردم تقسیم می‌کند، گروه‌هایی به غارت می‌پردازند و… اما برخلاف فیلم‌های مشابه که به حضور زامبی‌ها و یا موجودات عجیب و غریب می‌انجامد، فیلم “شیوع” به‌گونه‌ای واقع‌گرایانه پیش می‌رود.
استیون سودربرگ تعلیق وحشت از ویروس و بیماری ناشناخته را در اواسط فیلم به نقطه‌ی ناگزیری رسانده اما همچنان می‌تواند با انبوه بازیگران معروف فیلم، آن را از نقطه‌ی یاد شده رها ساخته و به انجام قابل قبول و امیدبخشی برساند، در حالی‌که از هیچ تغییر و تحول غیرمنطقی و فراتر از فیلمنامه نیز بهره نگرفته و همه‌ی ابعاد قصّه اعم از شخصیت‌ها و داستان را با منطق خودِ قصه پیش می‌برد.
شباهت‌های فیلم “شیوع” و آنچه امروز تحت عنوان کرونا، به‌صورت اپیدمی درآمده، باعث شده که شک و شبهه‌هایی درمورد ساخت فیلم به‌وجود بیاید و این‌که گویا سناریوی چنین واقعه‌ای از حدود ۱۰ سال پیش ریخته شده.
این‌که بیماری چه در فیلم “شیوع” و چه در کرونا، از چین آمده، منشأ آن خفاش بوده و علائمی همچون آنفولانزا دارد و به‌سرعت سرایت کرده و مرگبار است، موضوعاتی است که بسیاری را نسبت به فیلم یاد شده و منشأ بیماری کرونا مشکوک کرده است.
مصاحبه‌هایی هم که اخیراً و پس از اپیدمی ویروس کرونا توسط برخی دست‌اندرکاران فیلم صورت گرفته به این شک‌ها و ابهامات افزوده است.
اسکات زد برنز نویسنده فیلمنامه “شیوع در مصاحبه‌ای گفته:
شاید بعضی‌ها بگویند که این شباهت‌ها غیرطبیعی است؛ اما من متعجب نیستم. چون زمانی که با متخصصان در این زمینه صحبت کردم، آن‌ها به من گفتند که این موارد روزی اتفاق در جهان خواهند افتاد!
تهیه‌کننده فیلم “شیوع” هم در مورد شباهت‌ها در مصاحبه‌ای دیگر گفته:
عقیده‌ی سودربرگ و اسکات برنز این بود که فیلمی به‌شدت دقیق بسازیم که با پروتکل‌های واقعی و علوم مطابقت داشته باشد!!
توجه داشته باشیم که فیلم “شیوع” توسط کمپانی‌ای مانند برادران وارنر (از جمله استودیوهای اصلی هالیوود) تولید شده که در ساخت فیلم‌های به‌اصطلاح پیشگویانه مانند “جن‌گیر” (که تئوری حمله به عراق را ۳۰ سال قبل از آن ارائه کرد) و “هکرز” و “برادران سوپرماریو” (تصویرسازی قبلی از حمله به برج‌های دوقلوی نیویورک و واقعه یازده سپتامبر) و “جوکر” (تصویرسازی و نسخه‌پیچی برای شورش‌های ضد سرمایه‌داری سال ۲۰۱۹) و… سابقه طولانی دارد،
و همچنین کمپانی ریجنسی متعلق به آرنون میلچان که به‌عنوان تأمین‌کننده اصلی صنعت سلاح‌های هسته‌ای اسرائیل از سوی شیمون پرز رییس سابق رژیم صهیونیستی، لقب پسر خوب اسراییل را دریافت کرد!
نکته‌ی جالب این‌که شباهت‌های فیلم “شیوع” با قضایای ویروس کرونا در جهان باعث شده، پس از گذشت ۹ سال مجدداً میلیون‌ها نفر در دنیا به تماشای این فیلم بنشینند و باعث شوند تا در همین یکی دو هفته اخیر فیلم “شیوع” در زمره‌ی پربیننده‌ترین فیلم‌های اینترنتی و در وب‌سایت‌هایی مانند “آی تونز” در کنار فیلم‌های جدیدی همچون “روزی روزگاری در هالیوود” و “انگل” قرار بگیرد!!
نویسنده: سعید مستغاثی
بیشتر بدانیم:
«دندان شیرین»؛ شبیه‌سازی فضای کرونایی با ژن برتر
کرونا ، کرونا ، کرونا ، کرونا ، کرونا
اندیشکده مطالعات یهود در پیام‌رسان‌ها:
… 
… 
… 
