فراماسونری، علوم و کیمیا

تاریخچه فراماسونری (قسمت هفتم) کیمیا

قرن هفدهم دوره دگرگونی بزرگ سیاسی و اجتماعی در اروپا بود. در بریتانیا «چارلز اوّل» گردن زده شد؛ در قاره اروپا، آتش جنگ‎‌های تلخ مذهبی طی سی سال روشن بود. فراماسونری با شتاب فراوان در این شرایط آشفته رشد می‌کرد و گسترش می‌یافت. این دوران همزمان با ظهور نسل جدیدی از دانشمندان بود که همگام با جنبش‌های ضد تعصبات مذهبی و تسلط بی‌چون و چرای کلیسای آن زمان، به دنبال تشکیلاتی برای برون رفت از استیلای کلیسا بودند. ماسونری در آن روزگار مدعی پاسخ به این نیاز بود و در نتیجه عضویت و وابستگی به آن، مد روز شده و هر چه می‌گذشت، اعضای پذیرشی آن (اصطلاحی كه برای ماسون‌های غیر عملگرا به کار می‌رفت) بیشتر و بیشتر شد. بطوری که این اعضا به تدریج در بسیاری از لژهای ماسونی اکثریت را به دست گرفتند.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

دانشمندانی مانند رابرت بویل ، کریستوفر ورن و ایزاک نیوتن همگی اعضای اولیه انجمن سلطنتی بودند. این انجمن کار خود را به عنوان یک مؤسسه شبه ماسونی به نام کالج نامرئی پیش‌تر آغاز کرده بود. این مؤسسه در سال‌های آغاز به کار خود، اغلب جلساتی را در کامتن روم در برج کانتن‌بری شمال لندن برگزار می‌کرد. آن مکان با حکاکی‌هایی، از نمادهای مهم ماسونی شده بود.

آنها تحت سرپرستی فرانسیس بیکن ، یک ماسون و یکی از رهبران بنیان‌گذار کالج نامرئی قرار داشتند. وی یکی از سردمداران استدلال استقرائی بود. از بیکن اغلب به عنوان پدر علم جدید یاد می‌شود. کالج نامرئی در روزهای آغازین خود به صورت پنهانی فعالیت می‌کرد، چرا که آن دوران، دوران ترس و وحشت، نظارت شدید حکومت و عدم تحمل عقاید مخالف بود.

کتابخانه یک کیمیاگر
جست‌وجوی سنگ کیمیا و اکسیر زندگی جاوید از مهم‌ترین دانش‌های اساسی برای ماسون‌ها بود.

گالیله یکی از بنیان‌گذاران این مؤسسه توسط کلیسای کاتولیک به خاطر بیان نظریه‌ علمی چرخش زمین به دور خورشید به مرگ محکوم شد. شاید اقتضای حفظ امنیت شخصی این بود که بحث و تبادل نظر در مورد هر موضوع پیچیده‌ی علمی، اخلاقی و اجتماعی به طور سرّی و زیرزمینی صورت گیرد. حتی به نظر می‌رسد که قضیه چیزی فراتر از یک «شاید» باشد، چرا که همه به دنبال وسیله‌ای بودند تا از طریق آن بتوانند در مورد جهان خارج و علوم مرتبط با آن، که در آن روزگار عقاید ضاله نامیده می‌شد، بحث کنند و از این رو بیشتر دانشمندان برای بهره‌بردن از امکانات مخفی، روی به فراماسونری آوردند. نتیجه آن شد که شکل جدیدی از این سازمان که به شدت اندیشه‌گرا بود، به وجود آمد که البته تنها از جهت نمادین به سنت‌های ظاهری و پیشین سازمان، که عمدتاً عملگرا بودند، شباهت داشت.

باورهای کهن، علوم جدید

بتدریج باورهای پیشین فراماسونری با مسائل جدید که بیشتر علوم جدید بودند در هم آمیخت. الیاس اشمول (Elias Ashmole) که یکی از اولین پذیرفته‌شدگان ثبت شده فراماسونری انگلستان بود، به عنوان یک ماسونر در «وارینگتن» «لانک شایر» در سال ۱۶۴۶ پذیرفته شد. او یکی از اعضای بنیان‌گذار انجمن سلطنتی بود و به عنوان یک نمونه خوب از آمیختگی باورهای سرّی کهن و علوم جدید قابل طرح است.

الیاس اشمول و كتابش

در سال ۱۶۵۲ اشمول اثر خود تئاتروم کمیکم بریتانیکم مجموعه‌ای از تمامی نوشته‌های پیرامون کیمیاگری که توسط محققین انگلیسی نگاشته شده بود، از جمله اثر دکتر جان دی دانشمند بزرگ و کیمیاگر پر آوازه دوران ملکه الیزابت را منتشر کرد. نباید فراموش شود که در آن زمان اهل دانش هنوز به امکان تبدیل فلزات کم‌ارزش به طلا و یا یافتن راهی برای کشف اکسیر زندگی جاوید و دیگر باورهای عجیب اعتقاد داشتند. خود نیوتن زمان و تلاش بسیار زیادی را صرف این کرد که زمان پایان جهان را محاسبه نماید.

کیمیاگری با باورهای سرّی‌اش، به آرامی به علم جدید شیمی تغییرشكل داد. فراماسون‌ها به تمام علوم جدید و به‌ویژه هندسه علاقه‌مند بودند.

برای فراماسونری، در میان علوم بزرگ آن زمان، هندسه جایگاه ویژه‌ای داشته و نقشی اساسی در باورهای ماسونی ایفا می‌کرد. ماسون‌ها به این باور رسیده بودند که هندسه این امکان را به آنها می‌دهد تا اصولی که طبیعت و جامعه بر اساس آن ساخته می‌شوند را دریابند.

حقوق‌دان و فیلسوف بزرگ سر فرانسیس بیکن صدراعظم جیمز هفتم و چراغ هدایت کالج نامرئی بود. وی سردمدار انجمن سلطنتی تلقی می‌شد.

آیا سر فرانسیس بیکن یک فراماسونر بود؟ اگر چه بسیاری چنین ادعا کرده‌اند که سر فرانسیس بیکن یک فراماسون بوده است، اما هیچ مدرک تاریخی محکمی بر این‌که او رسماً به انجمن اخوت وارد شده باشد در دست نیست. آنچه می‌دانیم این است که وی به طور مداوم از ساخت عمارت ماسون‌ها در لندن به عنوان نمادی از «تالار سلیمان» پشتیبانی و ماسون‌ها را بدان تشویق می‌نمود، همان‌طور که در اثر مشهورش «آتلانتیس جدید» از آن ذکری به میان می‌آورد.

ادامه دارد…

قسمت قبلی این مقاله ؛ قسمت بعدی این مقاله

منبع: جرمی هاروود ، تاریخچه فراماسونری ، برگردان: علی شیعه علی ، تهران: انتشارات سبزان.

کیمیا ، کیمیا ، کیمیا ، کیمیا ، کیمیا ، کیمیا

تنها با یک کلیک به کانال تلگرام اندیشکده مطالعات یهود بپیوندیم: