آرمان‌های آخرالزمانی نورمن جویسون برای اسرائیل بزرگ

فیلمساز معروف، نورمن جویسون (Norman Jewison) در سن ۹۷ سالگی (۲۰ ژانویه ۲۰۲۴ – ۳۰ دی ۱۴۰۲) فوت کرد. او برای نسل ما یادآور خاطرات مختلفی از فیلم و سینماست.

نورمن جویسون

از فیلم موزیکال «ویولن زن روی بام» (Fiddler on the Roof – 1971) تا یکی از اولین آثار سیاهپوستی تاریخ سینما به‎‌نام «در گرمای شب» (In the Heat of the Night – 1967) با بازی «سیدنی پوآتیه» تا تریلر لایه لایه «حادثه توماس کراون» (The Thomas Crown Affair – 1968) با بازی «استیو مک‌کویین» تا مبارزات کارگری «سیلوستر استالونه» در «مشت» (F.I.S.T. – 1978) و وکالت‌های «آل پاچینو» در «…و عدالت برای همه» (And Justice for All – 1979…) تا چرخش‌های مرگبار «جیمز کان» در «رولربال» (Rollerball – 1975) و تا داستان واقعی یک بوکسور متهم به قتل که «دنزل واشنگتن» در فیلم «طوفان» (The Hurricane – 1999) آن را بازی کرد.

پوستر فیلم «ویولن زن روی بام»

جویسون تا حدود ۲۰ سال قبل از مرگش هم همچنان فیلم می‌ساخت و با فیلم «بیانیه» (The Statement – 2003) و ماجرای دیگری از هولوکاست با بازی «مایکل کین»، دوران فیلمسازی‌اش را خاتمه بخشید، در حالی که فیلم‌هایش ۴۶ بار نامزد جایزه اسکار شدند و ۱۲ بار آن را بردند و او همواره یکی از رقبای مهم فصل جوایز هر سال بود.

دو پوستر از فیلم «بیانیه»

نورمن جویسون برخلاف آنچه در موردش رایج شده بود، یهودی نبود، بلکه متعلق به یکی از فرقه‌های قدیمی پروتستان و پیوریتن‌هایی بود که با ایدئولوژی آخرالزمانی و برپایی اسرائیل بزرگ به آمریکا آمده بودند.

از همین روی همواره در طول دوران فیلمسازی‌اش به این ایدئولوژی پایبند و مقید بود.

بیشتر بدانیم:
توسعه‌طلبی اسرائیل مبتنی بر ایدئولوژی یهود
توسعه‌طلبی صهیونیستی

«نورمن جویسون» و «حییم توپول» در پشت صحنه فیلم «ویولن‌زن روی بام» ۱۹۷۱م

او هم به‌خوبی مانیفست اصلی «آکادمی علوم و هنرهای سینمای آمریکا» (AMPAS) که در سال ۱۹۲۷ در منزل «لویی بی. میر» (Louis B. Mayer) تدوین شده بود (با محوریت «بسط ایدئولوژی و فرهنگ آمریکایی») را رعایت کرد و آثاری همچون «رولربال» و «طوفان» را ساخت و هم فرمولی که در سال ۱۹۵۵ تحت عنوان Militant Liberty میان هالیوود و سازمان‌های نظامی/امنیتی ایالات متحده برقرار گردید را گردن نهاد و فیلم‌هایی مانند «بچه سین‌سیناتی» (The Cincinnati Kid – 1965) و «هنر عشق» (The Art of Love – 1965) و «حادثه توماس کراون» را جلوی دوربین برد و برای عملی ساختن دستورالعمل سازمان سیا در سال‌های جنگ سرد و پاتک فرهنگی به شوروی سابق و شعارهای ضد نژادپرستی‌اش، فیلم «در گرمای شب» را کارگردانی نمود و اسکار بهترین فیلم و کارگردانی را هم دریافت نمود.

نورمن جویسون (راست) و حییم توپول، کارگردان و بازیگر فیلم «ویولن زن روی بام»

برای آرمان‌های آخرالزمانی پیوریتنی‌اش در جهت برپایی اسراییل بزرگ، «ویولن زن روی بام» و «عیسی مسیح سوپر استار» (Jesus Christ Superstar – 1973) را تولید کرد و چنان به آن آرمان‌ها پایبند بود که آخرین فیلمش یعنی «بیانیه» نیز در همان جهت بر پرده‌ی سینما رفت.

پوستر فیلم «عیسی مسیح سوپر استار»

آن‌چنان‌که فیلم‌هایش نیز بعضاً پوششی برای عملیات جاسوسی اسرائیل قرار می‌گرفت؛ از جمله فیلم «ویولن زن روی بام» و به‌کارگیری یکی از کارشناسان و جاسوسان ارشد موساد در نقش اصلی آن فیلم یعنی «حییم توپول» (Chaim Topol) که تا سال گذشته (۹ مارس ۲۰۲۳ – ۱۸ اسفند ۱۴۰۱) که فوت کرد، هم‌چنان هویّت جاسوسی او برای موساد و اجرای اعمال خرابکارانه برای سرویس اطلاعاتی اسرائیل پنهان مانده بود و حتی در هیچ‌یک از شناسنامه‌ها و رزومه‌ها، نام کوچک توپول یعنی «حییم» (خائیم) که نشان از هویّت یهودی او داشت، ذکر نمی‌گردید.

«حییم توپول» در سنین مختلف

«حییم توپول» در اولین اکران فیلم «ویولن‌زن روی بام» به کارگردانی «نورمن جویسون» در سالن اپرای پاریس، ۳۰ نوامبر ۱۹۷۱

اما پس از درگذشت «توپول»، تازه برای خیلی‌ها مشخص شد که عضو ارتش اسرائیل بوده است. و وب‌سایت «رادیو فردا» در همان زمان به نقل از روزنامه اسراییلی «هاآرتص» [۱] خبری با این تیتر که «ویولن‌زن روی بام همکار موساد بود» [۲]، موضوع را افشاء نمود.

رادیو فردا در گزارش خود نوشت:

«… یک ماه پس از درگذشت حییم توپول، بازیگر فقید و اسطوره‌ای اسرائیل، تأیید خبر همکاری او با سازمان موساد، رسانه‌ها را به خود مشغول کرد و برخی از هنرمندان همکار او نیز گفتند که جسته‌وگریخته از این همکاری خبر داشتند.

به ‌نوشته روزنامه هاآرتص، این بازیگر پرآوازه دهه‌های هفتاد و هشتاد قرن بیستم میلادی که ایفای نقش او در فیلم «ویولن‎زن روی بام» در جهان پرطرفدار شد، از جایگاه ویژه خود به‌عنوان یک ستاره بین‌المللی برای کمک به موساد در خارج از اسرائیل استفاده می‌کرد.

عومر توپول، پسر او، به هاآرتص گفت برای او و خواهرانش روشن است که پدرشان از سوی موساد در مأموریت‌های محرمانه مشارکت می‌کرد، امکان داشت به هر مکانی که می‌خواهد برود، همه درها در هر جایی به روی او گشوده بود و از این فرصت برخوردار بود که اسناد مورد نظر موساد را منتقل کند و از افراد و اماکنِ هدف عکس و فیلم بگیرد بدون آن‌که کسی از او سؤالی بکند. او همیشه با دوربین‌ و ضبط‌صوت‌هایی که اوج فناوری روز بود، به خارج سفر می‌کرد.

حییم توپول پس از موفقیت در فیلم موزیکال «ویولن‌زن روی بام» که ساخت سال ۱۹۷۱ در هالیوود از روی نوشتهٔ نویسندهٔ چیره‌دست شالوم علیخم بود، از اسرائیل به لندن نقل‌مکان کرد و در نقش همان «توبیای شیرفروش» در یک نمایش پربینندهٔ موزیکال که سال‌ها در «وست‌اند» به‌روی صحنه بود، بازی کرد.

به‌گفته خانواده توپول، در آن دوران خانه آن‌ها در لندن کمتر از یک شعبه موساد در بریتانیا نبود و یک مقام ارشد موساد به نام «تسویکا مالخین» پیاپی به خانه توپول سفر می‌کرد و هر بار مدتی عملیات موساد را از آن‌جا هدایت می‌کرد.

به‌گفته عومر توپول، در یک مورد از کمک‌های پدرش به موساد، او و تسویکا مالخین برای نصب تجهیزات شنود در سفارت یک کشور عربی به یکی از پایتخت‌های اروپایی سفر کردند و مجبور شدند دیوار مشترک آپارتمان اجاره‌شده را سوراخ کنند تا تجهیزات شنود را نصب کنند.

سروصدای سوراخ‌کردن دیوار، نیروهای امنیتی سفارتِ هدف را به آپارتمان کشاند، اما توپول و مالخین که فکر این وضعیت را هم کرده بودند، با نشان‌دادن تجهیزات دندانپزشکی که از قبل در آپارتمان قرار گرفته بود، مدعی شدند که آن‌جا به یک مطب تبدیل شده است؛ تسویکا مالخین روپوش پزشکی به تن داشت و حییم توپول روی تخت بیمار دندانپزشکی دهان خود را باز کرده و نقش بیمار را به قانع‌کننده‌ترین شکل ایفا کرده بود.

کارمندان امنیتی آن سفارت پوزش خواستند و رفتند. توپول و مالخین ساعاتی بعد، با خشنودی از یک موفقیت دیگر خود، آن کشور هدف را ترک کردند.»

نویسنده: استاد سعید مستغاثی

پی‌نوشت‌ها:

[۱] https://www.haaretz.com/israel-news/2023-04-13/ty-article-magazine/.highlight/revealed-chaim-topols-secret-life-as-a-mossad-agent/00000187-7acb-d484-adef-facf860c0000
[۲] https://www.radiofarda.com/a/review-of-the-israeli-press/32404371.html

««« پایان »»»

آشنایی با رنگ‌های به‌کار رفته در این مقاله:

رنگ آبی ⇐ کلمات کلیدی.
رنگ قرمز ⇐ لینک به خارج.
رنگ قهوه‌ای ⇐ نقل قول.

…

اندیشکده مطالعات یهود در پیام‌رسان‌ها:

… … …