بازی بایوشاک (Bioshock) بازتابی از تفکر یهودی کن لوین

در بررسی لایه‌های روایی و درون‌مایه‌های پیچیده‌ی بازی بایوشاک Bioshock، مشخص می‌شود که این بازی نه‌تنها یک درس کلیدی در روایت‌گری و ساخت جهان‌های خیالی است، بلکه کاوشی دقیق در موضوعات و تأثیرات یهودی نیز به شمار می‌آید. اگرچه این موضوع در طول فرآیند توسعه بازی به‌طور علنی تأیید نشد، اما اخیراً به‌طور فزاینده‌ای مورد توجه قرار گرفته است.

۱. میراث فکری

بازی Bioshock که به‌دلیل داستان پیچیده و جهت‌گیری‌های فلسفی‌اش شناخته می‌شود، تا حدّ زیادی تحت تأثیر خالق یهودی خداناباورش «کن لوین» (Ken Levine)، شکل گرفته است. او از میراث یهودی خود الهام گرفته و بعدها توضیح داد که شهر رپچر Rapture (شهر زیرآبی در بازی) می‌تواند خانه‌ای برای کسانی باشد که به هیچ جای دیگری تعلق ندارند، درست مانند هم‌کیشانش. با این حال، لوین در مصاحبه‌ای با سایت KOTAKU اعتراف کرد که عناصر یهودی در بازی بایوشاک در مراحل اولیه‌ی توسعه عمدی نبوده‌اند.

او گفت: «فکر نمی‌کنم تا قبل از اتمام بازی، از میزان یهودی بودن آن آگاه بوده‌ام.» [۱] این اظهارنظر نشان‌دهنده‌ی تأثیر عمیقِ تفکر یهودی بر بازی است که با درون‌مایه‌هایی مانند هویّت و قدرت هم‌خوانی دارد.

۲. عمق موضوعی و فلسفی

یکی از واضح‌ترین ارتباط‌ها بین بازی بایوشاک و تفکر یهودی، بررسی ایده‌های آرمان‌شهری (اتوپیا) و سقوط اجتناب‌ناپذیر به سوی «ویران‌شهر» (دیستوپیا) در بازی است. شهر رپچر که بر اساس اصول عینیت‌گرایی (objectivity) ساخته شده، بازتابی از دیدگاه‌های آرمان‌شهری است که اغلب در تاریخ فکری یهودی یافت می‌شود. وب‌سایت Jewish Chronicle اشاره می‌کند که این روایت‌ها معمولاً با تنش بین آرمان‌گرایی و واقعیت درگیر هستند، موضوعی که در بازی بایوشاک نیز محوری است. [۲]

شهر رپچر تلاشی برای ایجاد یک «آرمان‌شهر فردگرایانه» است، جایی که نبوغ انسانی می‌تواند بدون محدودیت شکوفا شود، اما در نهایت تحت فشار افراط‌گرایی ایدئولوژیکِ خود فرو می‌پاشد و به یک «ویران‌شهر آشوب‌زده» و تاریک تبدیل می‌شود. این تنش بین رویای آرمان‌شهری و واقعیت، بازتاب بسیاری از بحث‌های فکری یهودی درباره‌ی قدرت برتر (Foremost power) و روش‌های تحقّق آن در دنیای واقعی است.

شخصیت «اندرو رایان»، بنیان‌گذار شهر رپچر در بازی، تجسّم این کشمکش است. ایدئولوژی او که بر فردگرایی (Individualism) متمرکز است و از فداکاری برای دیگران دوری می‌کند، می‌تواند بازتابی از برخی بحث‌های فکری یهودی باشد. این تصاویر دقیق از ایدئولوژی‌های افراطی و پیامدهای آن، لایه‌ای از عمق به روایت بازی بایوشاک اضافه می‌کند و با تناقض‌های اخلاقی پیچیده‌ی موجود در تفکر یهودی هم‌خوانی دارد.

۳. نمادگرایی و اشارات فکری

علاوه بر درون‌مایه‌های فلسفی، بازی بایوشاک پر از اشارات نمادین است که به ظرافت به فرهنگ و تاریخ یهودی اشاره می‌کنند. این بازی از تصاویر کتاب مقدس، به‌ویژه عهد عتیق، استفاده می‌کند که با سنّت‌ها و داستان‌های یهودی هم‌خوانی دارد. برای مثال، داستان آدم و حوا از طریق ماده‌ی ژنتیکی آدام ADAM در بازی بازتفسیر می‌شود، که نمادی از تلاش بشر برای دانش و قدرت، و امکان فساد آن است.

علاوه بر این، مفهوم «زنجیره بزرگ» که توسط اندرو رایان برای توصیف نیروهای نامرئی هدایت‌کننده‌ی جامعه استفاده می‌شود، قابل مقایسه با ایده صوفیانه یهودی از ارتباط بین همه چیز است. [۳]

۴. پدیدارشناسی

اعتراف «کن لوین» به این‌که عناصر یهودی در بازی بایوشاک یک تلاش آگاهانه نبوده‌اند، نشان‌دهنده‌ی تأثیر عمیق پیشینه‌ی فرهنگی و مذهبی فرد بر کار خلاقانه است. این موضوع نشان می‌دهد که تربیت یهودی او و محیط فرهنگی که در آن غوطه‌ور بوده، تأثیر زیادی بر روایت و ساخت جهان بازی داشته است.

این گنجاندنِ ناخودآگاه تفکر یهودی، به برخی موضوعات و سؤالات اساسی مانند ماهیت قدرت، جست‌وجوی هویت، و تضاد بین آرمان‌گرایی اعلام‌شده و واقعیت می‌پردازد، که هم در تفکر یهودی و هم در سری بایوشاک محوری هستند.

جلد بازی

خاتمه

آیا بازی بایوشاک می‌تواند محصول ناخودآگاه تأثیرات تفکر یهودیِ ریشه‌دار در پیشینه‌ی کن لوین باشد؟ یا صرفاً تقاطعی ناخواسته بین داستان‌های ماندگار و سؤالات فلسفی مشترک است؟ این عناصر، سؤالاتی را درباره‌ی ریشه‌های واقعی جنبه‌های فرهنگی و فکری که در شکل‌گیری این اثر هنری نقش داشته‌اند، برمی‌انگیزد. [۴]

اندیشکده مطالعات یهود

منابع:

[۱] https://kotaku.com/bioshocks-jewish-roots-run-deep-1827482206
[۲] https://jewishchronicle.timesofisrael.com/from-wolfenstein-to-unpacking-examining-jewish-characters-in-video-games/
[۳] https://www.chabad.org/library/article_cdo/aid/1610959/jewish/Locked-Out-with-a-Great-Chain.htm
[۴] https://www.vga4a.com/archives/256622

««« پایان »»»

رنگ‌های به‌کار رفته در متن:

رنگ آبی ⇐ کلمات کلیدی.
رنگ بنفش ⇐ تیترهای اصلی.
رنگ قرمز ⇐ لینک به خارج.
رنگ قهوه‌ای ⇐ نقل‌قول.

…

اندیشکده مطالعات یهود در پیام‌رسان‌ها:

… … …