نقد انیمیشن شیرشاه ۱.۵

انیمیشن شیرشاه ۱.۵ : کارگردان: بردلی ریموند / فیلم‌نامه: تام روجرز / آهنگساز: دون هارپر / شرکت تولیدکننده: والت دیزنی / تاریخ اکران: ۱۰/۲/۲۰۰۴

شرکت والت دیزنی در ۱۶ اُکتبر ۱۹۲۳ توسط والت دیزنی و با مشارکت برادرش روی اولیور دیزنی، در قالب یک استودیو کوچک انیمیشن‌سازی تأسیس شد. دفتر مرکزی شرکت والت دیزنی و استودیوی آن در شهر بربنک، کالیفرنیا قرار دارد. شرکت والت دیزنی به‌سرعت توسعه پیدا کرد و به یکی از بزرگترین استودیوهای هالیوود تبدیل شد.

از جمله آثار فوق‌العاده این شرکت داستان اسباب‌بازی ۲ (۱۹۹۹)، کارخانه هیولاها (۲۰۰۱)، در جست‌وجوی نمو (۲۰۰۳)، شگفت‌انگیزان (۲۰۰۴)، ماشین‌ها (۲۰۰۶)، راتاتویی (۲۰۰۷) و… هستند.

انیمیشن شیرشاه ۱.۵ یک انیمیشن ویدئویی کمدی است که در سال ۲۰۰۴ منتشر شده است. داستان این انیمیشن وقایع قبل آشنایی تیمون و پومبا با سیمبا را نشان می‌دهد. این انیمیشن همچنین رابطه تنگاتنگی با انیمیشن شیرشاه ۱ دارد و در بعضی از صحنه‌ها، سکانس‌های آن انیمیشن در این داستان وارد می‌شوند.

بر تحلیل‌گران عرصه فیلم کودک و پویانمایی پوشیده نیست که محصولات پُرخرج هالیوود از اهداف و غایات ایدئولوژیک خالی نیستند و کشف این ساختارهای استراتژیک مخفی در سینمای کودک، بسی سخت‌تر از سینمای بزرگسالان است.

یهودیان صهیونیست و دنیاطلب برای بسط و گسترش اعتقادات خود دست به اعمال گوناگونی از جمله کنترل ذهن و مهندسی اجتماعی آن می‌زنند. در این میان، دنیای سینما به‌خصوص سینمای کودک، مورد توجّه جدی آنها قرار گرفته است؛ خصوصاً که به‌نوشته مورخ هالیوودی «نیل گابلر» در «امپراطوری هالیوود»، تقریباً تمام پایه‌گذاران و ادامه‌دهندگان شرکت‌های اصلی هالیوود از یهودیان شرقی با مرامی سکولار و نزدیک به صهیونیسم می باشند. اثر مورد نظر ما در این مقاله نیز به‌نظر می‌رسد نزدیک به همین فضا بوده و نیاز به بازبینی و دقت بیشتری دارد.

خلاصه داستان

انیمیشن فلاش‌بکی دارد به زندگی تیمون و هم‌نوعانش؛ آوارگی آنها، مشکلات آنها و همچنین عدم هماهنگی تیمون با آنها. تیمون که دائماً خرابی به بار می‌آورد در نهایت تصمیم به دوری از هم‌نوعانش می‌گیرد. در مسیر به میمون پیری برمی‌خورد؛ میمون او را به پیدا کردن «عیب یُخدی بابا» (سرزمین مورد علاقه تیمون) ترغیب می‌کند و تیمون، راهی پیدا کردن این سرزمین زیبا و امن می‌شود. تیمون در راه با پومبا آشنا شده و از او برای پیدا کردن سرزمین مورد علاقه‌اش استفاده می‌کند.

تیمون به کمک پومبا سرزمین مورد علاقه‌اش را پیدا کرده و به‌همراه او مشغول خوشگذرانی در آن می‌شود تا این‌که آن‌دو، سیمبا را که یک بچه شیر است پیدا کرده و نزد خود بزرگ می‌کنند. سیمبا در کنار تیمون و پومبا در عیب یُخدی بابا رشد کرده و به یک شیر جوان مبدل می‌شود. در ادامه داستان سیمبا جوان با مالا (دوست کودکی‌اش) روبه‌رو می‌شود و مالا به او می‌گوید که عمویش اسکار، می‌خواهد جای سیمبا را گرفته و پادشاه شود. سیمبا به جنگ عمویش می‌رود و در نهایت با کمک پومبا و تیمون او را شکست می‌دهد.

در این مقاله به تحلیل سه شخصیت محوری داستان یعنی تیمون، پومبا و سیمبا می‌پردازیم.

تیمون

۱- تیمون و هم‌نوعانش موجوداتی آواره هستند که گویا وطن و محل زندگی مشخص و امنی ندارند.
۲- همواره در معرض خطر و تجاوز از سوی حیوانات گوناگون از جمله کفتارها هستند.
۳- طبق گفته عموی تیمون، مثل غذاهای متحرّکی هستند که هیچ‌کس از آنها نمی‌ترسد.
۴- تیمون، دوست ندارد حرف مادرش را مبنی بر این‌که این آوارگی در سرنوشت و طبیعت آنها است و هیچ سرزمینی متعلّق به آنها نیست بپذیرد.
۵- تیمون به‌دنبال سرزمینی است که آن را تبدیل به وطن خود کند و از آوارگی خارج شود. این خواسته نیز در طول داستان، خواسته‌ی کوچکی معرفی شده که تحقق آن حقّ کسی را ضایع نکرده و به کسی صدمه نمی‌رساند.
۶- علت اصلی دوستی تیمون با پومبا این بود که پومبا می‌توانست مزاحم‌هایی را که مانع رسیدن تیمون به سرزمین مورد علاقه‌اش می‌شدند، دور کند.
۷- پومبا، ترسناک‌نبودنِ تیمون را جبران می‌کرد. در واقع پومبا استخدام شده بود تا تیمون را به سرزمین خوشی ببرد.
۸- تیمون مغز متفکر و پومبا اطاعت‌کننده است. در واقع پومبا مثل رباتی است که تیمون آن‌را برای رسیدن به اهدافش کنترل می‌کند.
۹- اگر دقت کنید تیمون به‌نوعی یک موش است.

تحلیل

ویژگی‌هایی که برای تیمون و هم‌نوعانش بیان شد، شما را به یاد قومی خاص نمی‌اندازد؟ قومی که همواره آواره بوده و در طول تاریخ دچار تجاوزهای بسیاری شده است و به‌دنبال سرزمینی است که بتواند از این آوارگی رها شده و از خود محافظت کند؟ قومی که همیشه ترسوترین بوده و دوست داشته تا ترسناک‌ترین باشد؟ قومی که موش کثیف لقب گرفته است؟

بله، درست است؛ این ویژگی‌ها منطبق بر «قوم یهود» است. در ادامه، انطباق هریک از موارد فوق را با قوم یهود توضیح خواهیم داد:

آوارگی، ذلّت و اسارت، مواردی هستند که خداوند پس از سرپیچی‌ها و فسادهای گوناگون یهودیان در ادوار مختلف، مانند داستان گوساله‌پرستی، اصحاب شنبه، قتل پیامبران و… در سرنوشت آنها قرار داده است:

«…وَ ضُرِبَتْ عَلَیهِمُ الذِّلَّةُ وَ الْمَسْكَنَةُ وَ بَاءُوا بِغَضَبٍ مِنَ اللهِ… (۱) و [مُهر] ذلّت و نیاز، بر پیشانی آنها زده شد؛ و باز گرفتار خشم خدائی شدند…» (۱)

«…پس از این همه، غضب خداوند بر اسرائیل به شدت افروخته شده، ایشان را از حضور خود دور انداخت که جز سبط یهودا فقط باقی نماند، اما یهودا نیز اوامر یهوه، خدای خود را نگاه نداشته بلکه به فرایضی که اسرائیلیان ساخته بودند، سلوک نمودند، پس خداوند تمامی ذریّت اسرائیل را ترک نموده، ایشان را ذلیل ساخت و ایشان را به دست تاراج‌کنندگان تسلیم نمود، حتی این‌که ایشان را از حضور خود دور انداخت». (۲)

هم‌چنان که می‌بینیم در برهه‌های مختلفی از تاریخ، یهودیان دچار تجاوز یا اخراج شده‌اند؛ مانند: به آتش کشیده شدن بیت‌المقدس توسط بخت النصر (۵۹۸ق.م)، اخراج یهودیان در سال ۱۲۹۰م از انگلستان، اخراج از فرانسه در سال ۱۳۰۶م، اخراج از مجارستان در سال ۱۳۶۰م، اخراج از بلژیک در۱۳۷۰م، اخراج از پراگ در سال ۱۳۸۰م، اخراج از اطریش در ۱۴۲۰م، اخراج از هلند در سال ۱۴۴۴م، اخراج از ایتالیا در سال ۱۵۴۰م، کشته‌شدن هزاران نفر از آنها در جنگ جهانی دوم و…

حتی در دنیا یهودیانی هستند که با تشکیل «دولت یهودی» در فلسطین مخالف‌اند. «ناتوری کارتا» (در زبان یهودی بابلی یعنی پاسداران شهر) نام یک اقلیت یهودی ارتدکس حریدی ضدصهیونیسم است که در سال ۱۹۳۵م تشکیل یافت. از این گروه با نام سازمان اتحاد یهودیان ضدصهیونیسم هم یاد می‌شود. این گروه خواستار نابودی دولت اسرائیل بوده و معتقد است براساس تلمود یا کتاب قوانین یهودیت، تشکیل دولت یهود تا پیش از ظهور «ماشیاخ» یا منجی جهان، ممنوع و نامشروع است. از دید چندهزار یهودی ارتدکسی که عضو این گروه هستند، صهیونیسم سمّی است که یهودیانِ واقعی را تهدید می‌کند.

در داستان، شاهدیم که مادر تیمون از این سخن می‌گوید که آوارگی آنها جزو طبیعت آنها است! این را می‌توان اعتقادی همانند اعتقاد یهودیت کلاسیک یا یهودیان ناتوری کارتا در نظر گرفت.

مشابه این دیدگاه را در یکی دیگر از انیمیشن‌های دیزنی مشاهده می‌کنیم؛ انیمیشن راتاتویی (موش سرآشپز)؛ پدر رِمی یک فرد محافظه‌کار است که معتقد است: «نمی‌توان طبیعت را عوض کرد و باید به زندگی مخفی خود ادامه داده و مراقب هم‌نوعان خود باشیم» (اعتقاد یهودیت کلاسیک). اما برخلاف پدر، رِمی (شخصیت اصلی) در تلاش است تا شرایط را تغییر داده و‌‌ با انسان‌ها ارتباط برقرار کند.

تیمون هم برخلاف مادرش، این عقیده را که «هیچ جایی به آنها تعلق ندارد» را به هیچ‌وجه قبول ندارد و معتقد است که باید به‌دنبال سرزمینی برای خود باشیم. در حقیقت تیمون در داستان، برخلاف مادرش، یک یهودی صهیونیست است‌.‌ در اعتقاد صهیونیسم، یهودیان نباید منتظر «مسیح موعود» برای انتقال آنها به «سرزمین موعود» (فلسطین) بشوند، بلکه خود باید به تصرّف این سرزمین اقدام کنند. در پایانِ داستان شاهد هستیم که مادر تیمون نیز از اعتقاد خود برمی‌گردد و سرزمین تازه را با آغوش باز می‌پذیرد.

در سکانس‌های مختلف این انیمیشن می‌بینیم که این خواسته‌ی تیمون (سرزمینی برای خود و هم‌نوعانش)، خواسته‌ای کوچک معرفی می‌شود؛ به‌طوری که در ذهن بیننده به‌صورت «حق این موجودات» تداعی می‌شود. درواقع دیزنی خواسته است که با ارسال این‌گونه سیگنال‌های روانی، حسّ ترحم و هم‌دردی مردم را برای قومی که به‌دنبال سرزمینی برای خود می‌گردد، برانگیزد و غصب سرزمین فلسطین را از طریق احساسی توجیه کند.

همان‌طور که در ابتدا نیز اشاره کردم، تیمون و هم‌نوعانش در ظاهر (نه از نظر گونه‌شناسی) نوعی موش هستند. اعطای لقب «موش کثیف» به یهودیان، سابقه‌ای دیرینه دارد که در برخی انیمشن‌ها و فیلم‌ها نیز مشهود است؛ مانند شخصیت میکی موس، موش سرآشپز (راتاتویی)، تام و جری، نارنیا ۳ و…

دلایل متفاوتی برای این لقب بیان شده؛ مانند این‌که در اروپای قدیم، یهودیان به‌خاطر بعضی اَعمال مانند دزدیدن کودکان و قربانی‌کردن آنها و برخی سنّت‌های عجیب، در بین ملل مسیحی بسیار منفور بوده‌اند؛ به‌همین دلیل اروپاییان به سه دلیل زیر به آنها موش می‌گفتند:

۱- به‌خاطر این‌که نام پیامبرِ آنان به زبان انگلیسی موسِس (Moses) است؛ که بسیار شبیه به کلمه‌ی موش (Mouse) است.
۲- به این خاطر که یهودیان مانند موش‌ها به‌سرعت تولید مثل می‌کنند و مثلاً جمعیت آنان بعد مدتی از یک به ۱۰ و از ۱۰ به ۱۰۰ می‌رسد. به‌عنوان مثال در گزارشی که چندی پیش از سوی یکی از سازمان‌های بین‌المللی منتشر شده بود، رژیم اسرائیل بدترین کشور از جهت کنترل جمعیت شناخته شده بود؛ چرا که آنان معتقدند که برای جنگ آرماگدون (جنگ آخرالزمان) باید نیرو به اندازه کافی داشته باشند و بسیار جالب بود که بهترین کشور از لحاظ کنترل جمعیت ایران بود؛ که این به آن معناست که جمعیت شیعه رشدش کمتر از جمعیت صهیونیست‌هاست که این امر غفلت مسئولان ما را در این زمینه می‌رساند. در هنگام انتشار این خبر از آن مرجع بین‌المللی، تقدیرهای زیادی از ایران شده بود. (۳)
۳- این‌که یهودیان مانند موش‌ها فعالیت زیرزمینی فوق‌العاده‌ای داشته و دارند. به‌طوری که در آن زمان با فعالیت‌های مستمرّ زیرزمینی، توانستند سراسر اروپا را به تصرّف نامرئی خود در بیاورند و کم‌کم منابع و سرمایه‌های جهان را از آنِ خود کنند.

لذا همان‌طور که بیان شد یهودیان برای این‌که تمسخر اروپاییان را تلافی کنند، کاراکتر موش [با چهره‌ای مثبت و دوست‌داشتنی] را به‌عنوان نماد خودشان قرار دادند.

پومبا

۱- شخصیتی است که ترسناک‌نبودن تیمون را جبران می‌کند.
۲- رساننده‌ی تیمون به سرزمین مورد علاقه‌اش است. (رساننده‌ی تیمون به سرزمین آزادی و بی‌خیالی)
۳- تیمون از ترسناک‌بودن این شخصیت برای دور کردن مزاحم‌ها در مسیرش استفاده می‌کند. (در داستان تیمون به پومبا می‌گوید: چه کسی لایق‌تر از تو وجود دارد که دندان‌های تیزی داشته باشد و بتواند مزاحم‌ها را دور کند؟)
۴- پومبا شخصیتی است که توسط تیمون در راه رسیدن به اهدافش، کنترل می‌شود.

تحلیل

اگر شخصیت تیمون را از نظر سیاسی نماد رژیم اسرائیل بگیریم، ویژگی‌های پومبا شما را به یاد چه کشوری می‌اندازد؟ کشوری که با ظاهرِ قدرتمند و ترسناکش امنیت اسرائیل را تامین می‌کند؟ کشوری که وظیفه دارد یهودیان را به سرزمین موعود (فلسطین) منتقل کند؟ کشوری که توسط اسرائیل کنترل می‌شود و مغز متفکر آن اسرائیل است؟ کشوری که اسرائیل از قدرتِ او برای ترساندن و سرکوب دشمنانش استفاده می‌کند؟ بله، درست است؛ کشور «آمریکا».

دیزنی در انیمیشن‌های خود به مسائل استراتژیک متفاوتی می‌پردازد که یکی از پرتکرارترین آن‌ها رابطه‌ی آمریکا و اسرائیل است؛ به این مسئله در انیمیشن‌هایی مانند دانشگاه هیولاها، موش سرآشپز، فرار مرغی و همچنین انیمیشن شیرشاه پرداخته شده که شاهد آن هستیم. برای معرفی کشور آمریکا در فیلم‌ها و انیمیشن‌ها از روش‌های گوناگونی استفاده می‌شود؛ مثلاً شخصی معروف که شهرتش را با تلاش پیدا نکرده (انیمیشن دانشگاه هیولاها)، فرد یا موجودی که توسط یهود کنترل می شود (انیمیشن موش سرآشپز)، فردی مشهور (هری پاتر) و…

سیمبا

۱- از دوران کودکی تا جوانی ناپدید می‌شود.
۲- از کودکی تا بلوغ در کنار تیمون و پومبا و در عیب یُخدی بابا (سرزمین راحتی) رشد می‌کند.
۳- در نهایت پس از برنده شدن در مبارزه، تیمون و هم‌نوعانش را به سرزمین راحتی و امنیت (عیب یُخدی بابا) منتقل می‌کند.
۴- همه‌ی امیدها برای تغییر شرایط و شکست دادن اُسکار (عموی سیمبا که سلطنت را غصب کرده است) به اوست.
۵- شایسته‌ترین فرد برای حکومت بر حیوانات است؛ زمانی‌که به حکومت می‌رسد، کفتارها و دیگر موجودات شرور کنار زده می‌شوند و صلح و آرامش برقرار می‌شود.

تحلیل

سیمبا برخلاف دو شخصیت دیگر داستان از یک شخصیت سیاسی برخوردار نبوده، بلکه شخصیتی ناجی‌گونه دارد. شاید بعضی از دوستان با استناد به آیه زیر از تورات، استدلال کنند که این شخصیت و سایر شیرها نماد «قوم یهود»اند:

«و بقیه یعقوب در میان امت‌ها و قوم‌های بسیار، مثل شیر در میان جانوران جنگل و مانند شیر ژیان در میان گله‌های گوسفندان خواهند بود…» (۴)

شیر در بعضی آثار سینمایی، نماد «قوم یهود» است. اما در جایی که صحبت از موعودی ناجی‌گونه مانند سِری‌فیلم‌های نارنیا و انیمیشن شیرشاه می‌شود، قضیه کمی متفاوت است. شخصیتی که به غیبتی چندساله می‌رود ولی دوباره برای نجات انسان‌ها و پاک‌کردن جهان از لکه‌های فساد و ظلم برمی‌گردد. شخصیتی که به تعبیر یهودیان در دامان یهود و در سرزمین مقدس (فلسطین) پرورش یافته و قرار است دوباره حکومت داوود (قوم بنی‌اسرائیل) را بر جهان برپا کند؛ شخصیّتی که وقتی وارد غیبت می‌شود، بعضی می‌پندارند که مُرده است؛ شخصیّتی که طبق وعده‌ی تورات دوباره یهودیان را در «سرزمین مقدس» جمع می‌کند؛ شخصیتی که در نبرد آرماگدون (نبرد آخرالزمان) به مبارزه علیه نیروهای شیطانی می‌پردازد و پس از پیروزی در این مبارزه، وارد هزاره‌ی هفتم از عمر جهان بر اساس تاریخ یهودیان می‌شویم (۵) که از ویژگی‌های آن، صلح و امنیت برای فرزندان خدا (قوم یهود) است.

به نظر شما این شخصیت کیست؟ بله؛ حضرت عیسی (ع).

البته لازم به ذکر است که این نمادسازی می‌تواند برای همراه‌کردن مسیحیان صهیونیست باشد که معتقد به رجعت «مسیح بن مریم» در آخرالزمان هستند. و الا آن ماشیَحی که یهود منتظر اوست، «مسیح بن داوود» است. (یهودیان تندرو، حضرت عیسی را نعوذ بالله از انبیاء کذبه می‌دانند.) هرچند که یهودیان برای فریب‌دادن مسیحیان و استفاده‌ی ابزاری از آنها، به‌طور مبهم عنوان می‌کنند که آنها هم منتظر «مسیح» هستند، اما به‌طور دقیق مشخص نمی‌کنند که منظور از این «مسیح» کیست؟!

به چند نمونه از فرازهای کتب دینی توجه کنید:

۱. «در آخرالزمان ماشیح که فردی از نسل داوود است، خواهد آمد و با ظلم و ستم مبارزه خواهد کرد و حکومت داوود را بار دیگر برپا خواهد کرد.» (۶)
۲. «…و با مسیح هزار سال سلطنت کردند، و سایر مردگان زنده نشدند تا هزار سال به اتمام رسید؛ این است قیامت اول» (۷)
۳. «و ایشان را از میان قوم‌ها بیرون آورده، از کشورها جمع خواهم نمود و به زمین خودشان (فلسطین) درآورده، بر کوه‌های اسرائیل… خواهم چرانید. ایشان را بر مرتع نیکو خواهم چرانید… خداوند (یهوه) می‌گوید که من گوسفندان خود را (۸) خواهم چرانید… گم‌شدگان را خواهم طلبید و…» (۹)
۴. همچنین در ارتباط با مورد ۳، در عهد جدید نیز مأموریت عیسی (ع)، جمع‌کردنِ گوسفندان گم‌شده‌ی اسرائیل توصیف شده. (۱۰)

قبیله یهودا به‌صورت سنّتی با شیر مرتبط است. اولین ارتباط زمانی است که یعقوب (ع) این سمبل را در زمانی که یهودا را آمرزش می‌دهد، به او داده و از او به‌عنوان «گور آریه» (در زبان عبری به‌معنی شیر جوان) یاد می‌کند. از این‌رو سمبل شیر به‌عنوان سمبل قبیله یهودا مورد استفاده قرار می‌گرفت:

شهر اورشلیم (بیت‌المقدس) پایتخت قبیله یهودا بود. در مسیحیّت، شیر یهودا به حضرت عیسی (ع) اطلاق می‌شود و در کتاب مکاشفه یوحنا از او به‌عنوان شیر یهودا یاد شده است.

نشان دوازده سبط بنی‌اسرائیل / نشان قبیله یهودا تصویر شیر است

نکته دیگری که قابل توجه است این است که در بیشتر بخش‌هایی از داستان (انیمیشن شیرشاه ۱) که شخصیت منفی داستان (اُسکار) به نمایش گذاشته می‌شود، از رنگ سبز استفاده شده است! حتی در مخفی‌گاه کفتارها که موجودات شرور داستان هستند نیز این رنگ قابل مشاهده است!

اما چرا رنگ سبز؟ رنگ سبز در فرهنگ شرقی اغلب نشانه‌ی مسلمانان و به‌خصوص شیعیان است. سیاه‌نمایی در مورد این رنگ تازگی ندارد و در آثاری چون نارنیا ۳، هری پاتر، پاندای کونگ‌فوکار ۳، مرد عنکبوتی ۱، ارباب حلقه‌ها و… موجود است.

بر همین اساس و بر طبق سخنان گذشته، اگر نبرد سیمبا با اسکار در ذهن بیننده نبرد آخرالزمان معرفی شود، به‌دنبال آن دشمن منجی جهان (مسیح موعود) مسلمانان معرفی می‌شوند که راه رسیدن به سعادت و آرامش را سدّ کرده و باید نابود شوند! این تفکر برخاسته از تصوف یهودی کابالا است که تفکر صهیونیسم نیز به‌نوعی زاییده‌ی آن است. (۱۱)

اصل این اندیشه، اسارتِ «زمزم» (اخگر الهی) به دست «سیترا اهرا» (نیروهای شیطانی) که بر «سرزمین کلیپت» (خلافت/اسلام) حکم می‌رانند است؛ بر همین اساس کابالیست‌ها مسلمانان را ستون فقرات شیطان می‌دانند که باید نابود شوند تا صلح و آرامش به زمین برگردد.

نویسنده: علی حامدین

منبع: اندیشکده مطالعات یهود

پی‌نوشت‌ها: انیمیشن شیرشاه ، انیمیشن شیرشاه
(۱) سوره‌ی بقره، آیه‌ی ۶۱
(۲) کتاب اول پادشاهان، باب ۱۷، آیات ۱۷-۲۱
(۳) این جمله‌ی امام خمینی (ره) را فراموش نکنیم که اگر زمانی آمریکا و غرب از ما تجلیل و تعریف کردند، باید بدانیم که راه را اشتباه رفته‌ایم.
(۴) کتاب میکاه، باب ۵، آیه ۹
(۵) برای این محاسبه کافی است که به تاریخ میلادی،۳۷۶۰ سال اضافه کنید.
(۶) کتاب «گنجینه‌ای از تلمود»، فصل۱۲
(۷) مکاشفه، باب۲۰، آیات ۴-۶
(۸) در رساله‌های پیشگویانه عهد عتیق، استعاره‌ی گوسفندان گم‌شده بنی‌اسرائیل به‌معنای قومی است که پراکنده و آواره شده‌اند و این معنا در عهد جدید هم آمده است؛ ر.ک به: کتاب «مدخلی بر تبارشناسی کتاب مقدس»، ص۴۴۷
(۹) کتاب حزقیال، باب ۳۴، آیات ۱۶-۱۳
(۱۰) انجیل متی، باب ۱۰، آیه ۷
(۱۱) در این مقاله امکان معرفی کامل این عرفان نیست؛ برای اطلاعات بیشتر به مقالات سایت اندیشکده مطالعات یهود در این‌باره مراجعه شود.

انیمیشن شیرشاه ، انیمیشن شیرشاه

اندیشکده مطالعات یهود در پیام‌رسان‌ها:

… … …

انیمیشن شیرشاه ، انیمیشن شیرشاه