لیلیث و یأجوج و مأجوج به دنبال فتح عالم

نقد سریال بازی تاج و تخت – قسمت دوم / لیلیث

۳. دیوار یأجوج و مأجوج و سپاه آخرالزمانی

از ابتدای سریال، ما با لشکری از مُردگان متحرک آشنا می‌شویم. این لشکر در شمالی‌ترین بخش وستروس (Westeros)، حتی بالاتر از منطقه‌ی درختان مقدس حضور دارد و توسط دیواری بسیار بلند، شمالِ شمال را از شمال، جدا کرده است. در وراء این دیوار است که لشکری از مردگان متحرک به رهبری وایت واکر (White Walker) ها، جمع شده‌اند. همچنین گروهی از انسان‌ها نیز در آن‌جا حضور دارند که بین آن‌ها غول‌ها یا جاینت‌ها نیز دیده می‌شوند. جاینت در فرهنگ یهودی به حاصل ازدواج فرشتگان با دختران انسان، نسبت داده شده است که باقی‌مانده‌ی آن‌ها در سیل نوح علیه‌السلام، کشته شدند. [۱]

وایت واکرها به‌دنبال رد شدن از دیوار شمالی

در آیات متعدد کتاب مقدس، درباره‌ی حمله‌ی یأجوج و مأجوج یا به عبارت این کتاب، جوج و ماجوج (Gog And Magog)، اشاره شده است:

تو همچون توفانی بِدان بر خواهی آمد و مانند ابری خواهی بود که زمین را می‌پوشاند، تو و همه‌ی لشکریانت و قوم‌های بسیاری که همراه تو هستند. خداوندگارْ یهوه چنین می‌گوید: در آن روز چیزهایی به ذهن تو خطور خواهد کرد و تدبیری شریرانه خواهی اندیشید، و خواهی گفت: «به ضد زمینِ روستاهای بی‌حصار بر خواهم آمد و بر مردمانِ آرامی که در امنیت ساکنند حمله خواهم برد، بر آنان که همگی بی‌حصار ساکنند و پشت‌بند و دروازه‌ای ندارند»… تو از دورترین نواحی شمال خواهی آمد، تو و قوم‌های بسیاری با تو، که همگی ایشان اسب‌سوارند، جماعتی عظیم و لشکری بی‌شمار. تو به ضد قوم من اسرائیل بر خواهی آمد، مانند ابری که زمین را می‌پوشانَد. ای جوج! در روزهای آخر تو را به ضد سرزمین خود خواهم آورد تا قوم‌ها، چون قدوسیّت خویش را در برابر دیدگانِ ایشان از طریق تو آشکار سازم، مرا بشناسند… خداوندگارْ یهوه می‌گوید: در آن روز، آن‌گاه که جوج به ضد سرزمین اسرائیل برمی‌آید، آتشِ خشم من افروخته خواهد شد. [۲]

که دقیقاً در این فقرات بر دورترین نواحی شمال، تاکید شده است.

هم‌چنین در مکاشفات یوحنا، به اسب‌سوار سفیدی که مُردگان از پسِ او می‌آیند، اشاره شده است. [۳]

جریان یأجوج و مأجوج در تمام ادیان ابراهیمی پُر رنگ است. در قرآن کریم نیز به بحث ساختن سدّ یأجوج و مأجوج و باز شدن آن در آخرالزمان، اشاره شده است. [۴]

دیوار بازی تاج و تخت ؛ یادآور سدّ یأجوج و مأجوج

مطلب دیگر این‌که سدّ یأجوج و مأجوج در برخی نظرها، نه فیزیکی، بلکه سدّی معنوی بین موجودات متافیزیکی هم‌چون شیاطین جنّی و انسان‌ها معرفی شده و حتی ادعا شده است که خوانندگان باستانی کتاب مقدس نیز همین معنای شمالِ متافیزیکی را از متن مقدس می‌فهمیدند. [۵]

جالب توجه است که نماد این گروه مردگان در سریال، یک مارپیچ (Spiral) است که بارها نشان داده می‌شود. در فرهنگ کابالایی، اسپیرال نماد پله‌هایی رو به بهشت است که در واقع راه‌هایی به عالم غیب به‌شمار می‌روند و چنین اشاره‌ای در فیلم به این معناست که لشکر مُردگان از عالم غیب می‌آیند. [۶]

سازنده‌ی یهودی اثر، در پاسخ به این سؤال که این نماد به چه چیزی اشاره دارد، بیان داشته:

این نمادها در دنیای کنونی ما وجود دارد، در فیلم هم هست، اما معنای دقیق آن مشخص نیست!

آیا این بدین معناست که حتی سازندگان اثر نیز بازیچه‌ی دست‌های دیگری هستند؟

۴. پایان مسیحیت و اسلام

در شهر کینگز لندینگ (King’s Landing) که پایتخت وستروس و سرزمین مورد مناقشه‌ی اشراف‌زاده‌ها در سریال است، یک مکان مذهبی متعلق به دین ستاره‌ی هفت‌پر وجود دارد. این مکان در سکانس‌هایی در کلیسای جامع‌ گیرونا (Girona Cathedral) در اسپانیا که در دوره‌ای مسجد هم بوده، فیلم‌برداری شده است. [۷] هم‌چنین معماری این مکان شبیه به واتیکان و همین‌طور مسجد آبی استانبول [۸] است.

کلیسای جامع‌ گیرونا

جالب توجه است که مقام عالی این کلیسا که شبیه پاپ در مسیحیت است، شخصی شهوتران بوده و باقی روحانیون منتسب به این دین نیز در پایتخت، افرادی فاسد هستند. در فیلم علی‌رغم جادوهای مختلفی که نشان داده می‌شود، روحانیون این دین، صرفاً مشغول به طبابت و کارهای روزمره‌ی دینی بوده و هیچ بُعد فرامادّی از آن‌ها دیده نمی‌شود. گویی این تشریفات عظیم صرفاً برای تربیت یک عده سخنرانِ پوچ و تهی‌مغز و البته فاسد است!

فاسد و شهوتران!

متعصب و افراطی!

در جریان این فساد، یک فرد قدرت‌طلب، جریانی افراطی شبیه به تفتیش عقائد راه می‌اندازد که منجر به مجازات ملکه نیز می‌شود. این تضاد بین دربار و گروه افراطی جدید در پایان منجر به حذف تمامی افراد این گروه و انفجار «سپت اعظم بیلور» [۹] توسط ملکه سرسی می‌شود.

این اتفاق کاملاً خبر از مرگ این دین داده و جایگزین روحانی اعظم قصر نیز یک جادوگر می‌شود که هم‌چون اسطوره‌ی گولم و شخصیت خیالی فرانکنشتاین، محافظ شخصی ملکه را زنده می‌کند.

۵. دِنِریس تارگِریَن و لیلیث [لیلیت]

دنریس تارگرین (Daenerys Targaryen) یا به اختصار، دَنی، دختری اژدهاسوار است که در کنار جان اسنو، نقش اصلی فیلم و منجی محتمل فیلم به‌حساب می‌آید.

دنریس در ابتدای فیلم پس از فرار از وستروس، سه تخم اژدها دریافت می‌کند. [۱۰] او با یک بیابان‌نشین ازدواج کرده و با تمکین در مقابل او، به موفقیت‌های بزرگی می‌رسد. در واقع شروع تقدّس دنریس، از همین‌جاست. پس از مرگ همسر دنریس، او در یک آتش‌سوزی در چادر خود، به‌همراه سه اژدهایش همچون یک الهه، از بین آتش مهیب بیرون آمده و مردم وحشی بادیه‌نشین در مقابل او به سجده می‌افتند.

او با هدایت قبیله به شهرهای مختلف رفته و تمام بردگان هر شهر را پس از آزاد کردن، با رضایت خودشان به خدمت خود درمی‌‌آورد. شهرهایی که دنریس از آن‌ها می‌گذرد، شباهت بسیار زیادی به تمدن‌های باستانی همچون مصر، روم، یونان و… دارند. دنریس پس از فراهم‌آوردن کشتی‌های متعدد، با همان برده‌ها و وحشی‌های قبیله، با یک لشکر چندملیتی و سه اژدها، به وستروس بازمی‌گردد.

جالب توجه است که ویژگی‌های این شخصیت، تا حدّ زیادی منطبق بر لیلیث / لیلیت [Lilith]، ملکه‌ی دوزخی و «وجه مؤنث شیطان» است. لیلیث در اسطوره‌های یهودی، دقیقاً طرف مقابل «شخینا» یا «وجه مؤنث خداوند» است.

تصویرسازی از لیلیث

لیلیث در اساطیر یهودی، اولین زن حضرت آدم (ع) بود که برخلاف «حوّا» از دنده‌ی آدم خلق نشده و مثل آدم، مستقیماً از خاک خلق شده است. به‌همین خاطر از آدم تمکین نکرده و از بهشت اخراج می‌شود. لیلیث در جهان مدرن نماد طغیان زنان در مقابل مردان است و از سمبل‌های مهم فمینیسم به‌شمار می‌رود. [۱۱]

تصویر دنریس تارگرین نیز هنگام پخش سریال، به‌عنوان سمبل فمینیسم دست به دست می‌شد.

جالب توجه است که طبق بعضی تعالیم یهود، لیلیث در تمدن‌های مختلف ایرانی، بابلی، مصری، یونانی، انگلیسی و… با ظاهرهای مختلف خود ظاهر شده است. دقیقاً مثل دنریس که در تمدن‌های مختلف با لباس‌های متنوع حضور می‌یابد. [۱۲]

هم‌چنین لیلیث، مادر شیطان است. [۱۳] و جالب این‌که اژدها در مکاشفات یوحنا باب ۱۲، به معنای شیطان است و دنریس نیز مادر اژدها! در اسطوره‌ها آمده است که لیلیث سوار بر یک اژدهای کور است، در کنار این مطلب، در اسطوره‌ها آمده است که یک اژدهای سه سَر توسط حضرت سلیمان علیه‌السلام کور شده است. لذا بعید نیست که لیلیث سوار همین اژدهای سه سَر باشد. [۱۴]

فقره‌ی زیر نیز از کتاب مقدس قابل توجه است:

پس آن فرشته مرا در روح به بیابانی برد. در آنجا زنی دیدم نشسته بر پشت وحشی سرخ‌فام که پیکرش یکسره با نام‌های کفرآمیز پوشیده شده بود، و هفت سر و ده شاخ داشت. و زن جامه‌ی سرخ و ارغوانی بر تن داشت و در برقِ طلا و جواهر و مروارید می‌درخشید. جامی زرّین به دست داشت سرشار از همه‌ی زشتی‌ها و آکنده از ناپاکیِ هم‌آغوشی‌هایش. [۱۵]

دنریس در سریال بازی تاج و تخت، کاملاً شیطان مؤنثی است در بیابان با یک وحشی سرخ‌فام.

طبق گفته‌های «گرشوم شولم»، کابالا شناس مشهور، لیلیث دقیقاً مانند شخینا که مادر اسرائیل است، مادر افراد نامقدّس از قوم‌های مختلف است که بر هر آنچه ناپاک است حکومت می‌کند. لیلیث و برخی شیاطین تا روز جزا زنده خواهند ماند. [۱۶] دنریس نیز با اقوام متعدّد کافر در فیلم، به وستروس حمله می‌کند.

همچنین «بابالون»، مادر قبائح و پلیدی‌ها و نماد زن هر جایی، شیطان مؤنث آیین تلمای کراولی، سوار بر اژدهایی قرمز است. [۱۷] احتمالاً او همان فاحشه بابلی در باب ۱۷ مکاشفات یوحنا باشد.

بابالون در آیین‌های گنوسی مادر همه است. دنریس نیز در یکی از شهرها پس از آزاد کردن برده‌ها، میسا یا همان مادر خطاب می‌شود.

به صورت کلی، با توجه به فساد شخصیتی دنریس و ویژگی‌های دیگر، او کاملاً نمایان‌گر لیلیث یا همان وجه مؤنث شیطان است.

اندیشکده مطالعات یهود

قسمت قبلی این مقاله  ؛  قسمت بعدی این مقاله

پی‌نوشت‌ها:

[۱] «در آن روزگار و پس از آن، غول‌پیکران بر زمین بودند، زمانی که پسران خدا به دختران آدمیان درآمدند و آنان فرزندان برای ایشان به دنیا آوردند. اینان پهلوانانی از روزگاران کهن بودند که مردانی نام‌آور شدند». سفر پیدایش، فصل۶، آیه‌ی۴.
[۲] کتاب حرقیال نبی، فصل۳۸، آیات ۹-۱۱ و ۱۵-۱۶ و ۱۸.
[۳] «همین که نظر کردم اسبی سفید پیش رویم پدیدار شد. آن که بر آن اسب سوار بود، کمانی در دست داشت؛ به او تاجی داده شد و او پیروزمندانه به پیش تاخت تا ظفر بیابد… همین که نظر کردم، اسبی پریده‌رنگ پیشِ رویم پدیدار شد و آن‌که بر آن اسب سوار بود، مرگ نام داشت و جهانِ مردگان از پیِ او می‌آمد. و به آن‌ها بر یک‌ربع زمین قدرت داده شد تا بکُشند با شمشیر و قحطی و بیماری مهلک و وحوش روی زمین»؛ کتاب مکاشفه یوحنا، فصل۶، آیات ۲و۸.
[۴] بنگرید به: آیات ۹۳ تا ۱۰۱ سوره‌ی کهف و آیه‌ی ۹۶ سوره‌ی انبیاء.

[۵] https://www.logos.com/grow/gog-magog-whats-evil-north
[۶] https://symbolsarchive.com/single-spiral-symbol-history-meaning
[۷] https://en.wikipedia.org/wiki/Girona_Cathedral
[۸] https://en.wikipedia.org/wiki/Blue_Mosque,_Istanbul

[۹] سپت اعظم بیلور (Great Sept of Baelor) پرستشگاه مرکزی مذهب هفت (The Faith of Seven) و جایگاه سپتون اعظم (High Septon) به عنوان رهبر پیروان این مذهب است. این مکان در بارانداز پادشاه (King’s Landing) پایتخت هفت پادشاهی (Seven Kingdoms) واقع شده و به یاد بیلور قدیس (Baelor the Blessed) نام گذاری شده است.
[۱۰] ظاهراً اسطوره‌ی تخم‌های اژدها به مادر اژدها در اساطیر چینی بازمی‌گردد:

https://en.wikipedia.org/wiki/Longmu#:~:text=%27Mother%20of%20Dragons%27)%2C%20transliterated,important%20virtue%20in%20Chinese%20culture

[۱۱] Encyclopedia of jewish myth, magic and mysticism, Geoffrey W. Dennis, Lilith
[۱۲] The encyclopedia of demons and demonology , rosemary ellen guiley, p. 146
[۱۳] https://www.britannica.com/topic/Judaism
[۱۴] Ibid, 108

[۱۵] کتاب مکاشفه یوحنا، فصل۱۷، آیات۳-۴.

[۱۶] Gerschom Scholem,Kabbalah, p322&358
[۱۷] https://en.wikipedia.org/wiki/Babalon

««« پایان »»»

آشنایی با رنگ‌های به‌کار رفته در مقاله‌ی فوق:

رنگ آبی برای تأکید بر کلمات کلیدی است.
رنگ قهوه‌ای برای نقل‌قول استفاده می‌شود.
رنگ بنفش در تیترهای اصلی استفاده شده.
رنگ قرمز برای لینک‌دادن استفاده شده.

…

اندیشکده مطالعات یهود در پیام‌رسان‌ها:

… … …