اصحاب سبت؛ کلاه شرعی و تعطیلی شنبه

دیدگاه قرآن درباره کلاه شرعی / تعطیلی شنبه

همه‌ی شما داستان اصحاب سبت را در قرآن خوانده یا شنیده‌اید. قرآن بعضی از داستان‌ها را با این‌که یک چیز ساده‌ای به نظر می‌رسد، اما خیلی روی آن مانور می‌دهد. چند بار، در چند سوره، به عبارات مختلف و با تفصیل بحث می‌کند.

یکی از داستان‌ها این است که چند تا یهودی بودند، حالا فرض کنید مثلاً صد هزار نفر، در یک شهر ساحلی در کنار دریا زندگی می‌کردند. حالا یا دریا بود یا کنار یک رودخانه بزرگی بود، بالاخره در ساحل بود. زندگی این‌ها هم عمدتاً از صید ماهی بود.

در شریعت حضرت موسی، روز شنبه [شبات] صید کردن حرام است. اصلاً کار کردن روز شنبه حرام است. الآن هم یهودی‌های ارتدکس را اگر شما دیده باشید در خود آمریکا، اصلاً علت این‌که شنبه و یکشنبه را کشورهای غربی تعطیل می‌کنند برای این است که بازار عمده‌شان دست یهودی‌هاست، آن‌ها شنبه کار نمی‌کنند لذا مجبور شده‌اند دو روز هفته را تعطیل کنند.

بانک‌ها شنبه و یکشنبه تعطیل است. یکشنبه که تعطیل مسیحی‌هاست؛ شنبه را چرا تعطیل کنند؟! چون اقتصاد آن‌جا دست یهودی‌هاست، آن‌ها روز شنبه معامله نمی‌کنند لذا مجبور هستند شنبه را هم تعطیل کنند. کار کردن روز شنبه در شریعت حضرت موسی حرام است.

حتی در یزد هم‌ محله‌ای بود که یهودی‌ها رفت‌وآمد داشتند. ما با آن‌ها آشنایی داشتیم. روز شنبه غذا نمی‌پختند. همسایه‌ها گاهی برای آن‌ها غذا می‌پختند و می‌بردند. خودشان نباید در خانه‌شان آتش روشن کنند. اگر مریض هم داشتند که می‌باید برای او غذا درست کنند آن‌ها جرأت نداشتند. همسایه‌های مسلمان می‌رفتند برای آن‌ها غذا می‌پختند و برای مریضشان می‌بردند. خودشان حق نداشتند در خانه آتش روشن کنند. روز شنبه فقط روز عبادت است و سایر کارها حرام است.

این اصحاب سبت مورد امتحان الهی قرار گرفتند؛ سبت یعنی روز شنبه، اصحاب سبت یعنی اصحاب روز شنبه‌ای‌ها. خدا اسمشان را روز شنبه‌ای‌ها گذاشته است؛ امتحان خدا باعث این شد که در روز شنبه ماهی‌ها کنار ساحل می‌آمدند و صیدشان بسیار راحت بود و روزهای دیگر نمی‌آمدند. حالا یا از روی هوششان بود یا یک معجزه‌ای بود و یا تجربه کرده بودند و دیده بودند که روزهای شنبه کسی کار به کارشان ندارد و لذا کنار ساحل می‌آمدند.

این افسانه نیست؛ قرآن این مطلب را بیان می‌فرماید: إِذْ تَأْتِیهِمْ حِیتَانُهُمْ یوْمَ سَبْتِهِمْ شُرَّعًا وَیوْمَ لَا یَسْبِتُونَ لَا تَأْتِیهِمْ. [اعراف، ۱۶۳] قرآن صریحاً می‌فرماید روز شنبه ماهی‌ها دسته‌دسته کنار ساحل می‌آمدند. وَیوْمَ لَا یَسْبِتُونَ لَا تَأْتِیهِمْ؛ غیر شنبه‌ها نمی‌آمدند. این‌ها ماندند که ما چه‌کار کنیم؟ اگر صید کنیم خب کار حرام کرده‌ایم و در شریعت ما جایز نیست. اگر هم صید نکنیم که این ماهی‌ها از دستمان درمی‌روند و روزهای دیگر صید کردن این‌ها سخت است و چند تا ماهی پیدا کردن بسیار زحمت دارد. شنبه دسته‌دسته کنار ساحل می‌آیند و به‌راحتی می‌شود آن‌ها را بگیرند.

یهودی‌ها غالباً مغز اقتصادی‌شان قوی است. عقلای قوم آمدند نشستند و فکری کردند. گفتند کنار ساحل حوضچه‌هایی می‌کنیم، روز شنبه راه آب را باز می‌کنیم، ماهی‌ها که در این حوضچه‌ها آمدند جلوی آن را می‌بندیم، یکشنبه می‌رویم آن‌ها را صید می‌کنیم، هم دستور خدا را عمل کرده‌ایم و در روز شنبه صید نکرده‌ایم و هم از این منفعت ماهی‌ها چشم نپوشیده‌ایم چون برای اقتصاد ما ضرر دارد.

بیشتر بدانیم:
یهودیان و حیات اقتصادی مدرن

عقوبت بازی با دین خدا

این‌ها سه دسته شدند؛ یک دسته کارشان همین بود. یک عده‌ای گفتند این کار را نکنید! با دین خدا بازی نکنید! این‌ها کلاه گذاشتن است! این‌جور کارها صحیح نیست! یک عده‌ی دیگر خودشان این کار را نمی‌کردند و به آن‌ها هم کاری نداشتند. این‌ها در قرآن هست؛ این‌ها افسانه نیست، قصّه نیست، حدیث اسرائیلی نیست، نصّ قرآن است.

شرایط به این منوال گذشت و این‌هایی که نهی از منکر می‌کردند دائم خون‌دل می‌خوردند که این کار را نکنید، ما می‌ترسیم عذابی نازل شود. آن‌ها هم گوش نمی‌کردند و می‌گفتند ما که خلاف شرع نمی‌کنیم! طبق عقود شرعیه عمل می‌کنیم! عقود شرعیه!!

قرآن می‌گوید آن‌هایی که مرتکب این کار می‌شدند و آن‌هایی هم که نهی از منکر نمی‌کردند هر دو دسته به‌صورت بوزینه و میمون مسخ شدند. صبح که از خواب بلند شدند دیدند همه میمون‌اند. در روایت آمده که این‌ها سه روز زنده بودند و بعد هم همه از بین رفتند؛ فَقُلْنَا لَهُمْ كُونُوا قِرَدَةً خَاسِئِینَ. [بقره، ۶۵] قِرَدَةً جمع قرد است؛ قرد یعنی میمون. چرا؟ چون میمون نماد بازیگری است. این‌ها با دین خدا بازی کردند خدا هم آن‌ها را به‌صورت یک موجود بازیگر مسخ کرد.

فقط آن‌کسانی که نهی از منکر می‌کردند آن‌ها نجات پیدا کردند. آن دسته‌ی دومی که ساکت بودند به این‌هایی که نهی از منکر می‌کردند، می‌گفتند: آخر فایده‌اش چیست که شما این‌ها را نهی از منکر می‌کنید؟! لِمَ تَعِظُونَ؛ این کار روابطتان را با این‌ها به هم می‌زند، اوقات‌تلخی می‌شود، تنش ایجاد می‌شود، دوستی‌هایتان از بین می‌رود، فایده‌ای هم که ندارد، این‌ها بالاخره کار خودشان را می‌کنند؛ وَإِذْ قَالَتْ أُمَّةٌ مِنْهُمْ لِمَ تَعِظُونَ قَوْمًا اللَّهُ مُهْلِكُهُمْ أَوْ مُعَذِّبُهُمْ عَذَابًا شَدِیدًا. [اعراف، ۱۶۴] چرا آن‌کسانی را که خدا بناست این‌ها را عذابشان کند موعظه می‌کنید؟ ولشان کنید! بروید کاسبی خودتان را بکنید! شما اگر این کار را نمی‌کنید، خب نکنید! دیگر به آن‌ها هم کار نداشته باشید!

قَالُوا مَعْذِرَةً؛ کسانی که نهی از منکر می‌کردند، در پاسخ این عده می‌گفتند: ما یک وظیفه‌ای داریم باید نهی از منکر کنیم. باید پیش خدا حجّت داشته باشیم و بگوییم خدایا! ما به وظیفه‌مان عمل کردیم؛ مَعْذِرَةً إِلَى رَبِّكُمْ. از طرفی یقین نداریم که هیچ اثری نداشته باشد، حالا شاید بعضی‌هایشان هم تحت تأثیر قرار گرفتند و توبه کردند، شاید بعضی‌شان برگردند. بعد خدا می‌فرماید همین‌هایی که نهی از منکر می‌کردند سالم ماندند و آن دو دسته‌ی دیگر تبدیل به میمون شدند.

تکرار امتحان‌های الهی

قرآن این‌ها را برای چه می‌گوید؟ لالایی می‌گوید که خوابتان ببرد؟! در جای دیگر هم می‌فرماید آنچه بر اقوام سلف، گذشته است بر سر شما هم خواهد آمد؛ أَمْ حَسِبْتُمْ أَنْ تَدْخُلُوا الْجَنَّةَ وَلَمَّا یأْتِكُمْ مَثَلُ الَّذِینَ خَلَوْا مِنْ قَبْلِكُمْ مَسَّتْهُمُ الْبَأْسَاءُ وَالضَّرَّاءُ؛ [بقره، ۲۱۴] خیال کرده‌اید همین‌که ما می‌گوییم مسلمانیم و نماز می‌خوانیم و زیارت عاشورا می‌خوانیم دیگر به بهشت رفته‌اید و تمام شد؟! بدانید داستان‌ها و امتحاناتی که برای گذشتگان پیش آمده برای شما هم پیش خواهد آمد.

مفسّران شیعه و سنی در ذیل این آیه‌ی شریفه این حدیث را از پیغمبر اکرم صلی‌‌الله‌‌علیه‌‌و‌آله نقل کرده‌اند که فرمودندند: اگر بنی‌اسرائیل وارد سوراخ سوسماری شده باشند، شما هم وارد خواهید شد! حَتَّى لَوْ دَخَلُوا جُحْرَ ضَبٍّ لَدَخَلْتُمُوهُ؛ [بحارالأنوار، ج۲۳، ص۱۶۵] جُحر یعنی لانه‌ی خزندگان، ضَبّ هم یعنی سوسمار؛ می‌فرماید اگر بنی‌اسرائیل به لانه‌ی سوسماری هم وارد شده باشند شما هم وارد خواهید شد!

آن امتحانات برای شما هم پیش خواهد آمد؛ یعنی امتحان اصحاب سبت برای من و شما هم هست، فقط یک فرق دارد؛ خدا برای این اُمّت فرموده که در این دنیا «عذاب استیصال» برای این‌ها نیست. یعنی آن عذاب‌هایی که برای اُمَم سابق می‌آمد و همه هلاک و مسخ می‌شدند، خدا این عذاب را از این امت برداشته وگرنه امتحانات عیناً همان‌هاست، شکل و قیافه‌اش فرق می‌کند ولی ماهیتاً همان امتحانات است.

برگرفته از سخنرانی علامه مصباح یزدی (ره) در جمع دوره تعالی فرماندهان نیروی دریایی؛ مشهد، ۲۲ تير ۱۳۸۹.

دانلود فایل صوتی کامل این جلسه:

https://mesbahyazdi.ir/files/89-04-22.mp3

««« پایان »»»

آشنایی با رنگ‌های به‌کار رفته در مقاله‌ی فوق:

رنگ آبی ⇐ کلمات کلیدی.
رنگ بنفش ⇐ تیترهای اصلی.
رنگ سبز ⇐ آیات قرآن.
رنگ قرمز ⇐ لینک به خارج.
رنگ قهوه‌ای ⇐ روایات.

تعطیلی شنبه ، تعطیلی شنبه

اندیشکده مطالعات یهود در پیام‌رسان‌ها:

… … …