پیچ تاریخی جمعیت در فلسطین

بررسی تحولات جمعیت مسلمانان و یهودیان در فلسطین – قسمت اول

فهم مفاهیمی مثل غصب، رژیم اشغالگر، دولت صهیونیستی، ملت جعلی و… به‌درستی و به‌طور کامل میسّر نخواهد بود، مگر این‌که مروری داشته باشیم به پیشینه تحولات جمعیتی در فلسطین اشغالی و سیر تاریخی شکل‌گیری هویت جعلی ملت، دولت و کشوری به نام اسرائیل.

اگرچه در جمعیت‌پژوهی اصل بر این است که تغییرات جمعیتی خطّی نیست و متغیرهای تأثیرگذار بر تحولات جمعیت پیوسته در حال تغییر هستند و این موضوع هرگونه آینده‌نگاری تحولات جمعیتی را به امری دشوار و نسبی مبدل می‌سازد، در عین حال اِشراف علمی و البته نسبی بر نحوه‌ی تحولات جمعیت نیز می‌تواند منشأ اتخاذ بسیاری از سیاست‌ها و راهبردهای کلان و تعیین‌کننده‌ی هر جامعه‌ای باشد.

سرزمینی که امروزه صهیونیست‌ها آن را اسرائیل نامیده‌اند، سرزمین فلسطین است. فلسطین کشوری است که به صورت تاریخی و از دوران روم باستان (۱) به ناحیه‌ای که بین دریای مدیترانه و کرانه‌های رود اردن واقع شده است، گفته می‌شد. فلسطین قلب کشورهای عربی، گهواره‌ی ادیان توحیدی بزرگ تاریخ و مُلتَقای تمدن‌ها است. سرزمینی پربرکت و زیبا که از لحاظ راهبردی و ایدئولوژیک یکی از مهمترین نقاط کره زمین است.

فلسطین سابقه تاریخی ده‌هزار ساله دارد، تا جایی که قدمت شهر اریحا (۲) در فلسطین به ۷ هزار سال می‌رسد. حدود ۳۵۰۰ سال قبل از میلاد حضرت مسیح، اقوام سامی (۳) از قلب جزیرةالعرب به‌سوی سواحل جنوبی دریای مدیترانه، مصر، عراق، سوریه، لبنان و فلسطین کوچ نمودند. ده سال پس از بعثت رسول اکرم (ص) پروردگار یکتا در شب معراج، پیامبر خود را شبانه به مسجدالاقصی در فلسطین سیر داده و از آنجا به آسمان عروج داد.

در سیزده سال اول بعثت که پیامبر در مکه زندگی می‌کردند، مسجدالاقصی در بیت‌المقدس قبله اول مسلمین بود و پس از مهاجرت پیامبر به مدینه و در سال دوم هجرت به فرمان خداوند، قبله‌ی مسلمین تغییر یافت. از آن پس مسجدالحرام در مکه به‌عنوان قبله و حرم اول و مسجدالاقصی در بیت‌المقدس در فلسطین به حرم دوم موحدان و مسلمانان عالم تبدیل گردید.

در سال ۶۳۸ میلادی برابر با ۱۷ ه.ق. در زمان خلیفه‌ی دوم، سپاهیان اسلام وارد بیت‌المقدس شدند. مسلمانان با مردم فلسطین پیمان صلح امضا کردند و آنان را در پذیرش دین آزاد گذاشتند. ساکنان فلسطین وقتی حقانیت دین اسلام را مشاهده کردند، اکثریت ایشان مسلمان شدند. (۴)

بنابراین از قرن هفتم میلادی به بعد فلسطینی‌ها پیروان سه دین بزرگ الهی را تشکیل می‌دادند. اولین و بزرگترین جمعیت مذهبی فلسطین را مسلمانان تشکیل می‌دادند که حائز اکثریت مطلق جمعیت بودند، دومین گروه جمعیتی از آن مسیحیان بود و سومین جمعیت مذهبی را یهودیان در اختیار داشتند. بدین ترتیب از اواسط قرن هفتم میلادی اعراب مسلمان بر فلسطین استیلاء داشتند. (۵) ضمن این‌که آمارنگاری عربی و اسلامی بیت‌المقدس نشان می‌دهد که اکثریت قریب به اتفاق ساکنین فلسطین و بیت‌المقدس در طول تاریخ عرب و مسلمان بوده‌اند و زبان و فرهنگ مشترکی داشته‌اند. (۶)

شمار یهودیان ساکن در فلسطین که در حوالی سال ۱۷۰۰ میلادی حدود ۶۰۰۰ نفر بود. در سال ۱۸۷۶ سازمان صهیونیسم جهانی ادعای مالکیت سرزمین فلسطین را طرح کرد و خواهان تشکیل دولت یهود در فلسطین شدند. در همین دوره تاریخی بود که یهودیان مهاجر کم کم زمین‌های فئودال‌ها و زمین‌داران بزرگ را خریداری و اشغال کرده و کشاورزان فلسطینی را از این زمین‌ها اخراج می‌کردند.

در سال ۱۸۸۰ از کل جمعیت ۵۰۰.۰۰۰ نفری ملت فلسطین تنها ۲۴.۰۰۰ تن یعنی کمتر از ۵ درصد یهودی بودند. در این سال شهر بیت‌المقدس ۳۵.۰۰۰ نفر، یافا ۱۰.۰۰۰ نفر و حیفا ۵.۰۰۰ نفر جمعیت داشتند. (۷)

در سال ۱۸۸۲ شمار چشمگیری از یهودیان جهان شروع به مهاجرت هدف‌مند به سرزمین فلسطین کردند. یهودیان مهاجر مزارع جمعیِ کوچکی را از ساکنان فلسطین خریداری نموده و با غصب مناطق بیشتر، مزارع جدیدی را به وجود آوردند که بعدها این مناطق زمینه‌ساز تشکیل یک شهر به نام تل‌آویو شد. جمعیت یهودیان فلسطین با این مهاجرت‌ها تا سال ۱۹۰۳ به ۵۷.۰۰۰ نفر رسید و این در حالی بود که جمعیت کل ساکنان بومی فلسطین در این سال بیش از ۶۴۰.۰۰۰ نفر بود. به عبارت دیگر در این سال تعداد یهودیان بومی و مهاجر در فلسطین معادل ۸ درصد در مقابل ۹۲ درصد جمعیت فلسطینیان بوده و میزان اراضی یهودیان هم به حدود ۲ درصد از کل اراضی فلسطین می‌رسید.

در طول جنگ جهانی اول، همزمان با ضعف و فروپاشی امپراتوری عثمانی، بریتانیا عثمانی را از بیشتر مناطق غرب آسیا و فلسطین عقب راند و با سقوط امپراتوری عثمانی و تشدید جریان مهاجرت، شمار یهودیان در فلسطین بطور محسوسی افزایش یافت.

در حالی‌که جمعیت یهودیان که در سرشماری ۱۸۸۰ کمتر از ۵ درصد کل جمعیت فلسطین بودند، با این نقشه گسترده مهاجرت در سال ۱۹۱۴ به حدود ۱۱ درصد افزایش پیدا کردند، به این معنی که از جمعیت ۷۵۰.۰۰۰ نفری فلسطین در سال ۱۹۱۴ میلادی، ۸۲.۵۰۰ تن یهودی بودند. (۸)

همچنین در سال ۱۹۱۷ میزان مالکیت عربی و اسلامی در شهر قدس شریف بیش از ۹۰ درصد از مساحت قدس بوده و مالکیت یهود بیش از ۴ درصد را تشکیل نمی‌داده است. همچنین از ساکنان قدس شریف که در آن سال حدود ۴۰.۰۰۰ نفر را شامل می‌شد، حداکثر ۲۵ درصد، یعنی حدود ۱۰.۰۰۰ نفر یهودی بودند.

رژیم صهیونیستی از ابتدای اشغال قدس شریف اقدام‌هایی در جهت تغییر بافت جمعیتی این شهر مقدس آغاز کرده است، که کماکان ادامه دارد. کلیه این تلاش‌ها در راستای طرح تخلیه بیت‌المقدس از ساکنان اصلی آن است.

در سرشماری سال ۱۹۳۸ از جمعیت ۱.۵۰۰.۰۰۰ نفری فلسطین ۴۵۰.۰۰۰ نفر یهودی بودند. به عبارت دیگر با اعمال سیاست گسترده مهاجرت، جمعیت ۵ درصدی یهود به حدود ۳۰ درصد افزایش یافت. (۹)

در سال ۱۹۴۷ به واسطه این مهاجرت‌ها جمعیت فلسطین به ۱.۸۶۷.۰۰۰ نفر رسید که از این تعداد ۶۱۶.۰۰۰ یهودی (۳۳ درصد) و ۱.۲۱۴.۰۰۰ نفر مسلمان (۶۵ درصد) و حدود ۳۷.۰۰۰ نفر مسیحی و دروزی (۲ درصد) بودند.

در آوریل ۱۹۴۸ صهیونیست‌ها جنایات هولناکی مانند کشتار مردم روستای دیریاسین و کفرقاسم را به‌راه انداختند. این کشتارهای وحشیانه موجب وحشت و فرار بخشی از فلسطینی‌ها از خانه و کاشانه‌شان شد. طی این سال حدود ۹۰۰.۰۰۰ فلسطینی آواره شدند. سازمان ملل متحد تعداد آوارگان فلسطینی در سال ۱۹۵۰ را ۹۵۷.۰۰۰ نفر اعلام کرد. حدود ۲۰۰.۰۰۰ تن از مسلمانان فلسطینی ترک خانه نموده و در نوار غزه ساکن شدند و ۴۹۶.۰۰۰ نفر به اردن و ۱۰۰.۰۰۰ نفر به لبنان و ۸۵.۰۰۰ نفر به سوریه و ۲۰.۰۰۰ نفر به مصر و عراق کوچ کردند.

در این سال به‌واسطه کوچ‌دادن مسلمانان فلسطینی و جذب مهاجران صهیونیست، سکنه یهودی فلسطین اشغالی به حدود ۶۷ درصد از کل جمعیت رسید. تلاش برای جذب مهاجران یهودی از کشورهای مختلف جهان شتاب بیشتری به خود گرفت. وقوع جنگ‌های چهارگانه صهیونیست‌ها، باعث شد تا رژیم صهیونیستی ضرورت حضور بیشتر یهودیان در فلسطین را احساس کند.

در این مقطع کنست (پارلمان اسرائیل) دو قانون مهم یعنی قانون بازگشت ١٩٥٠ (۱۰) و قانون تابعیت ١٩٥٢ (۱۱) را به‌منظور فراهم نمودن زمینه مهاجرت بیشتر یهودیان تصویب کرد. در این میان آژانس جهانی یهود با صرف هزینه‌های هنگفت و توسل به انواع و اقسام روش‌ها، صدهاهزار یهودی را از سراسر جهان گردهم آورد.

رژیم صهیونیستی همواره با بهره‌برداری از حوادث و بحران‌های بین‌المللی یهودیان جهان را به مهاجرت و زندگی در فلسطین دعوت می‌کند. صهیونیست‌ها از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در اوایل دهه نود بهره‌برداری کردند و یهودیان روسیه را به‌صورت گسترده به مهاجرت به فلسطین دعوت کردند. همچنین از وضعیت اقتصادی و فقر در اتیوپی و دیگر کشورهای آفریقایی به سود خود بهره‌برداری کرده و یهودیان آفریقایی را نیز به مهاجرت و زندگی در فلسطین اشغالی ترغیب می‌کردند.

آن‌چنان که تا اینجا در بررسی پیشینه تاریخی تحولات جمعیت در فلسطین گذشت، در طول تاریخ، اکثریت مطلق جمعیت ساکنان سرزمین تاریخی فلسطین را مسلمانان تشکیل می‌دادند. این روند تحولات جمعیتی ادامه داشت تا زمانی که سازمان جهانی صهیونیسم، فلسطین را برای تأسیس یک رژیم مجعول یهودی برگزید و پس از آن بود که سیاست مهاجرت یهودیان جهان به سرزمین مقدس در کنار سیاست کشتار، ارعاب و کوچ اجباری ساکنان اصلی و مسلمان فلسطین در دستور کار قرار گرفت.

در این مقطع با کشتار گسترده و اخراج اجباری فلسطینی‌ها، جمعیت آنها روبه کاهش گذاشت و در مقابل با اعمال سیاست کوچ یهودیان جهان به سوی سرزمین‌های اشغالی، موازنه تاریخی جمعیت در فلسطین به نفع یهودیان صهیونیست جابه‌جا گشت.

رژیم صهیونیستی در تمام سالیانِ اشغال کوشیده است تا با تداوم سیاست جذب یهودیان جهان به اراضی اشغالی و اعطای مشوّق‌های فرزندآوری به یهودیان صهیونیست، برتری جمعیتی خود را حفظ نماید و البته تا سال ۲۰۱۷ جمعیت کل یهودیان ساکن در اراضی اشغالی بیشتر از جمعیت کل مسلمانان فلسطینی ساکن در فلسطین بود.

اما به‌واسطه برتری الگوی نرخ باروری و نرخ رشد جمعیت مسلمانان، در سال ۲۰۱۷ در سیر تحولات جمعیتی فلسطین واقعه‌ی بسیار مهم و تعیین‌کننده‌ای به وقوع پیوست و آن عبارت است از برابری جمعیت کل مسلمانان و یهودیان ساکن در گستره فلسطین و سپس برتری جمعیت مسلمانان از جمعیت یهودیان. لذا می‌توان سال ۲۰۱۷ را از منظر جمعیت‌پژوهی، پیچ تاریخی جمعیت در فلسطین نامید.

قابل توجه این‌که برتری آماری نرخ باروری و نرخ رشد جمعیت مسلمانان فلسطینی نسبت به یهودیان صهیونیست، هم‌چنان به طور فاحشی باقی است. لذا با در نظر گرفتن این برتری قاطع الگوی فرزندآوری مسلمانان و همچنین جنبش بازگشت فلسطینیان آواره به کشورشان، در کنار آمارهای مهاجرت معکوس یهودیان از اسرائیل، می‌توان پیش‌بینی کرد که روند برتری جمعیتی و افزایش اختلاف جمعیت مسلمانان فلسطینی از یهودیان صهیونیست همچنان تداوم خواهد داشت.

همان‌طور که دیدیم سال ۲۰۱۷ در تحولات جمعیت‌شناسی کشور فلسطین نقطه عطف بسیار مهم و تعیین‌کننده‌ای است، چراکه قدرمطلق جمعیت مسلمانان و یهودیان ساکن در کشور فلسطین بعد از حدود ۷۰ سال برابر گشته و بلکه جمعیت مسلمانان فزونی یافت. به این ترتیب به نظر می‌رسد موازنه داده‌های جمعیتی در سال‌های آتی با شیب قابل توجهی به سمت برتری بیشتر جمعیت مسلمانان تغییر خواهد نمود.

مطابق با آن‌چه از داده‌های آماری موجود کشف می‌گردد و با توجه به روند روزافزون مهاجرت معکوس یهودیان صهیونیست از اسرائیل و سیر فروپاشی ساختارهای اجتماعی، بدیهی است این رژیم نامشروع با سرعت و شیب زیادی به‌سوی نابودی پیش می‌رود و این پدیده مبارک در کمتر از دو دهه آینده محقق خواهد گشت.

نویسنده: صالح قاسمی
دبیر مرکز مطالعات راهبردی جمعیت (cfssp)
پژوهشگر و نویسنده مجموعه «جنگ جهانی جمعیت»

پی‌نوشت‌ها:
(۱) روم باستان از قرن هشتم قبل از میاد در شبه جزیره ایتالیا شکل گرفت و در کنار دریای مدیترانه و به مرکزیت شهر رم چنان گسترش پیدا کرد که در قرن اول و دوم میلادی به یکی از بزرگ‌ترین امپراتوری‌های باستان با حدود ۲۰ درصد از جمعیت آن زمان جهان تبدیل گشت و حدود ۲۰۰ سال ادامه داشت.
(۲) شهری عربی در ۳۷ کیلومتری شمال شرقی شهر بیت‌المقدس است. پس از سال ۱۹۴۸ اریحا مرکز استانی با همین نام در کرانه باختری گردید و در سال ۱۹۶۷ مورد تعرض و اشغال اسرائیل قرار گرفت.
(۳) سامی مشتق از لفظ سام است که بنابر اساطیر، پسر نوحِ پیامبر و جدّ همه‌ی اقوام سامی بوده است.
(۴) گوستاو لوبون، تاریخ تمدن اسلام و عرب، ص۱۵۵
(۵) گیتاشناسی کشورها، محمود محجوب، ص۲۲۳
(۶) سرزمین اسلام؛ شناخت کشورهای اسلامی و نواحی مسلمان‌نشین جهان، غلامرضا گلی زواره، ص۱۱۶

(۷) https://marxistarkiv.se/skribenter/s-beckman/s_beckman-palestina_och_israel.pdf
(۸) https://marxistarkiv.se/skribenter/s-beckman/s_beckman-palestina_och_israel.pdf
(۹) https://marxistarkiv.se/skribenter/s-beckman/s_beckman-palestina_och_israel.pdf

(۱۰) قانون بازگشت، یک قانون صهیونیستی است که در سال ۱۹۵۰ تصویب شده و به یهودیان جهان اجازه مهاجرت به اسرائیل را می‌دهد. در سال ۱۹۷۰ این قانون به افراد دارای نژاد یهودی و همسران آنان تعمیم پیدا کرد.
(۱۱) کنیسه در ۱۹۵۲ طرح قانون تابعیت را تصویب کرد و لازم الاجرا شد. قانون تابعیت اسرائیل تأکید مجددی بر یهودی بودن عامل جمعیت آن رژیم است و در نتیجه نگه‌دارنده ویژگی دولت به‌عنوان یک دولت یهودی است. این قانون دو ویژگی اصلی دارد. نخست دوگانگی تابعیت و سپس نژادگرایی.

…..

اندیشکده مطالعات یهود در پیام‌رسان‌ها:

… … …