شکست فلسفه تراریخت توسط راهبر ۵۰ ساله

یهود و تغذیه و بهداشت نظری بدهید 1,711 بازدید

پرونده ویژه «جنگ جهانی غذا» ؛ قسمت هفدهم تراریخت

«ایری»، نام یک نهاد پیشتاز دانشی است که در سال ۱۹۵۹ میلادی، با هدف ابداع گونه‌های تراریخت توسط بنیاد راکفلر پایه‌گذاری شده، و تاکنون هدایت شده است. دیوید راکفلر جونیور در سال ۲۰۱۳، حین بازدید از این مؤسسه،‌ آن را در زمره افتخارات خانواده راکفلر برشمرد.

___________________
درباره‌ی «ایری» اینجا اطلاعات مستندی وجود دارد:
نهادسازی راکفلر در کشاورزی ایران
___________________

«ام. اس. سوامیناتان»، تنها مدیر غیرآمریکایی مؤسسه «ایری» تا زمان خودش بود. وی از سال ۱۹۸۲ الی ۱۹۸۸ میلادی، مسئولیت این مؤسسه را به‌عهده داشت. مدیریت یک فرد «هندی» در آن زمان واکنش‌های زیادی در پی داشت؛ اما این انتخاب بی‌جهت نبود، و یک اقدام به‌شدت حساب‌شده به‌شمار می‌رفت.

سوامیناتان از طرفی با برنامه‌های «انقلاب سبز» راکفلر (در موج دوم این برنامه در هندوستان) در دهه‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ همکاری گسترده داشت و از سوی دیگر به‌دلیل تصدی مناصب رده‌بالا در وزارت کشاورزی هندوستان، به بانک‌های ژنی این کشور نیز کاملاً دسترسی داشت.

ارتباط مستحکم سوامیناتان و نورمن بورلاگ، برای پیشبرد برنامه «انقلاب سبز بنیاد راکفلر» در دهه‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ در هندوستان

این دو فاکتور مهم – وفاداری به «برنامه» و دسترسی به هندوستان – برای بنیاد راکفلر بسیار پراهمیت بود؛ چه این‌که تنوع ژنتیک گیاهی هندوستان از غنی‌ترین گنجینه‌های دنیاست؛ برای نمونه در زمینه برنج، به‌گفته خانم پروفسور «واندانا شیوا» – فعال زیست‌محیطی برجسته هندی – در این کشور، بیش از ۲۰ هزار رقم برنج بومی وجود داشته، که به بنیاد راکفلر منتقل شده است.

اقدامات سوامیناتان البته به همین‌جا ختم نشد؛ او با خوش‌رقصی برای راکفلرها، تلاش کرد همین سناریو را علاوه بر هند به کشورهای دیگر نیز گسترش دهد، برای نمونه سند زیر نشان می‌دهد او در ایران نیز در سال ۱۹۸۳، معاهده‌ای را با عیسی کلانتری،‌ معاون آموزش و تحقیقات وقت وزارت کشاورزی منعقد نموده است:

تلاش‌های او البته از سوی راکفلرها بی‌اجر و مزد نماند؛ وی ضمن این‌که به‌عنوان اولین برنده جایزه‌ی جهانی غذا (ی راکفلر)، و نیز یکی از ۲۰ چهره برتر و تأثیرگذار آسیا در کل قرن بیستم، معرفی شد؛ جوایز متعدد بین‌المللی را نیز از آن خود کرده است.

اما علی‌رغم این سابقه‌ی گسترده در ساخت و برکشیدن محصولات تجاری تراریخت در دنیا توسط سوامیناتان، او اکنون از سودمندی تجاری و همچنین امنیت این محصولات عقب نشسته است. وی طی هفته‌های اخیر در انتشار مقاله‌ای مشارکت داشت که در آن قید شده بود: ما درباره: ۱. بازدهی افزون‌تر، ۲. کاهش آفت‌کُش‌ها و همچنین ۳. ایمنی این محصولات دچار اشتباه شدیم.

سوامیناتان (چپ)، کنار راجیو شاه، مدیرعامل راکفلر (وسط) و کنت مایکل کوئین، رئیس بنیاد جایزه جهانی غذا (راست)

اظهارات این پیشتاز تولید محصولات تراریخته، یک شکست بزرگ برای طرفداران تجارت و تولید محصولات تراریخته به‌شمار می‌رود؛ وی البته پس از انتشار این مقاله به‌شدت تحت فشار قرار گرفت؛ به‌طوری که (ضمن این‌که بر سه اشتباه مهم بالا مجدداً تأکید کرد)، گفت که تنها در تدوین «بخش‌هایی از این مقاله علمی» مشارکت داشته است!!

ترجمه کامل متن گزارش مجله «ساینس» از اظهارات او ذیلاً می‌آید:

“یک دانشمند کشاورزی اهل هند می‌خواهد از مقاله اخیر خود با موضوع «انتقاد از محصولات تغییریافته ژنتیکی» دفاع کند. این مقاله بحث‌های زیادی میان محققان ایجاد کرده است .«مونکومبو سمباسیوان سوامیناتان» وراثت‌شناسِ ۹۳ساله را با نام «پدر انقلاب سبز هند» می‌شناسند که در دهه‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ انواع محصولات «پربازده» جدید را به کشاورزان کشور ارائه داد، همچنین موقعیت‌های سطح بالای رهبری در سازمان‌های ملّی و بین‌المللی داشته است.

محققان ماه گذشته متوجه مقاله سوامیناتان در مورد علم کنونی شدند که به‌همراه «چنا کزاوان» – یک محقق مؤسسه تحقیقاتی سوامیناتان – نوشته شده بود. (۱.) این مقاله پایداری ایمنی و کنترل محصولات تراریخت را زیر سؤال می‌برد. به‌گفته این مقاله، پنبه تراریخت، به‌عنوان تنها محصولی که در هند مجوز کشت دارد، نتوانسته به (۲.) بالا بردن تولید و درآمد کشاورزان و (۳.) کاهش استفاده از آفت‌کُش‌ها کمکی کند. در این مقاله اهمیت غذایی بادنجان‌های تراریخت و انواع خردل هم مورد تردید قرار گرفته است. یک سری مطالعات هم پشتیبان این مقاله هستند.

دادگاه عالی هند در حال اعطای حق امتیاز به محصولات تراریخت بود که این مقاله باعث عقب کشیدن برخی دانشمندان هندی شد. مشاور اصلی علمی دولت هند در نامه‌ای به سوامیناتان نوشت این مقاله شدیداً غلط است و یک کلیّت‌بخشیِ غیرعادی دارد. نتایج علمی به‌طور انتخابی حذف شده، ارائه شده، یا تغییر یافته‌اند.

بسیاری محققان هم از این مقاله سوامیناتان گیج شدند، چون مؤسسه تحقیقاتی او مشغول «معرفی محصولات تراریخت» بود. برخی محققان در توییتر و صفحه‌های شخصی خود نوشتند که سوامیناتان در برابر انتقادهای پرسروصدا از محصولات جی‌ام ایمن است.

البته نظر او در مورد محصولات تراریخت نسبت به مقاله کمی متفاوت است. او عقیده دارد محصولات تراریخت برای برخی مصارف مفید هستند، ولی نه برای همه، مثلاً ایجاد محصولات تراریختِ مقاوم در برابر خشکسالی و دمای بالا، برای مقابله با تهدید تغییرات آب‌وهوایی مفید است، ولی مهندسی محصولات برای مبارزه با حشرات و قارچ‌ها در طولانی‌مدت خوب نیست، چون محصولات با دگردیسی آفت‌ها مقاومت خود را از دست می‌دهند.

او ابراز کرد: یک نخ پنبه تراریخت، که حاصل یک ژن باکتری برای مقاومت در برابر آفات است، در برخی جاها خوب عمل کرده ولی در موارد دیگر این نخ جدید مشکلاتی دارد، به‌عوض آسیب‌هایی مثل خشکسالی و سیل، مقاومت ایجاد نمی‌کنند. اگر نمونه‌ای مقاوم در برابر آب دریا بسازید، پایدارتر است.

سوامیناتان گفت همکاری او در این مقاله مربوط به پاراگراف‌های اول و آخر است. کزاوان که به‌نظر او یک دانشمند ممتاز است بقیه مقاله را نوشته ولی مشارکت او در این مقاله مبنی بر تأیید تمام نظرات کزاوان نیست. پیامی که سوامیناتان می‌خواهد بر آن تمرکز شود این است که دانشمندان باید در مورد تکنولوژی‌های جدید و تأثیر شیوه استفاده آنها بر مصرف‌کنندگان مثل کشاورزان کوچک بیشتر تمرکز کنند.

او گفت: «نظر من واضح است. هر بار که فرصتی برای ایجاد یک ترکیب ژنتیکی جدید پیدا کردید، آن را عملی کنید ولی اولویت با سلامتی کشاورزان و مصرف‌کنندگان است. مردم نباید یک تکنولوژی را بپرستند، هدفی را که آن تکنولوژی برایش ساخته شده قبول داشته باشند»”.