اندیشکده مطالعات یهود | Jewish Studies Center
«در روز نهم از ماه چهارم (تموز)، قحطی در شهر (اورشلیم در اثر ۳سال محاصره بخت‌النصر) شدّت یافت به‌طوری‌که دیگر نانی برای مردم آن سرزمین وجود نداشت. و شهر مورد رخنه‌ی دشمنان قرار گرفت (و سرانجام مقاومت آن شهر در هم شکست)» (ارمیا : ۵۲ / ۶-۷) ١٧ تموز
تعنیت [روزه] هفدهم تموز و نهم آو
در تقویم عبری، ایامی به‌عنوان یادبود وقایع تلخ مذهبی تعیین شده‌اند که یهودیان در این مناسبت‌ها، موظّف به گرفتن تعنیت [روزه] و انجام مراسم عبادی خاص هستند. واقعه‌ای که ارمیای نبی در پاسوق‌های [آیات] فوق درباره‌ی آن بحث می‌کند، مربوط است به پایان مقاومت مردم اورشلیم در زمان آبادی معبد «بیت همیقداش اول» [معبد سلیمان / هیکل سلیمان] (حدود ۴۰۰ سال قبل از میلاد) که در نهایت به ویرانی آن معبد منجر شد.
هر چند که این واقعه در نهم ماه چهارم (تموز) رخ داد اما از آن‌جا که سال‌ها بعد، قبل از ویرانی معبد دوم، شهر اورشلیم در ١٧ تموز سقوط کرد تعنیت [روزه] مربوط به این دو واقعه در هفدهم تموز برگزار می‌شود.
بر اساس تلمود رساله تعنیت فصل چهارم، این تعنیت علاوه بر موضوع فوق به‌مناسبت چهار واقعه‌ی دیگر نیز برگزار می‌شود:
۱. شکسته شدن دو لوح اول ده فرمان
پس از آن‌که خداوند در ششم ماه سیوان در کوه سینا ده فرمان اساسی شریعت یهود را به‌طور شفاهی به بنی‌اسرائیل اعلام فرمود، حضرت موسی (ع) فردای آن روز برای دریافت مجموعه تعالیم تورات بالای کوه سینا رفت. او پس از چهل شبانه‌روز در هفدهم ماه تموز در حالی‌که دو لوح ده فرمان را در دست داشت از کوه فرود آمد اما مردم را دید که به‌علت سستی ایمان، گوساله‌ای ساخته و می‌پرستند. او با دیدن این صحنه، آن دو لوح را بر زمین زد و شکست.
۲. توقف قربانی در معبد مقدس
در زمان آبادی بیت همیقداش، از جمله مراسم عبادی یهود، تقدیم قربانی به درگاه خداوند بود، به این صورت که هر روزه در دو نوبت صبح (هنگام طلوع آفتاب) و بعدازظهر هر نوبت یک برّه را قربانی می‌کردند. زمانی، یونانیان شهر بیت همیقداش [خانه‌ی مقدس / بیت‌المقدس] را محاصره کردند و کاهنان را مجبور نمودند برای انجام مراسم مذهبی، هم‌وزنِ دو برّه برای هر روز، طلا و نقره به بالای حصارهای شهر بفرستند تا از طرف مقابل، دو برّه برای قربانی دریافت نمایند. این وضعیت برای مدت کوتاهی ادامه داشت تا این‌که در روز هفدهم تموز، پس از آن‌که طبق معمول، دو کفه طلا به بالای حصارها فرستادند، طرف مقابل برای تحقیر یهودیان، دو خوک را از حصار پایین فرستاد و از آن روز، تقدیم قربانی روزانه متوقف گشت.
برخی منابع دیگر علت توقف قربانی را موجود نبودن گوسفند در شهر اورشلیم در زمان محاصره‌ی شهر توسط رومیان قبل از خرابی معبد دوم، دانسته‌اند.
۳. بی‌حرمتی به تورات
یکی از سرداران شریر به نام اَپُوسْتِمُوس (به گفته‌ای در حدود ۲۰ سال قبل از خرابی معبد دوم) در یکی از روستاهای یهودی‌نشین سرزمین مقدس، تورات را مورد بی‌حرمتی قرار داد و آن را در آتش سوزاند که این امر با اعتراض و قیام مردم آن زمان مواجه شد.
۴. قرارگرفتن بت در معبد مقدس
در چنین روزی، یک بت [بت ژوپیتر (زئوس)] در محل مقدس بیت همیقداش (دوم) قرار داده شد که برخی مورّخین این عمل را به یونانیان در دوره‌ی حشمونائیم نسبت می‌دهند و برخی آن را به منشه (یکی از پادشاهان کشور یهودا) منسوب می‌کنند.
از روزه‌ی ١٧ تموز تا روزه‌ی ٩ آو ایام زاع رد ئقاح (بِن هَمِصاریم) یعنی «روزهای تنگنا» نامیده می‌شود. در این روزها ازدواج کردن، اصلاح نمودن موی سر، لباس نو پوشیدن و… به‌مناسبت عزاداری به‌خاطر «خرابی معبد مقدس» و آوارگی ملت یهود ممنوع می‌باشد.
بر اساس کتاب زوهر، ماه تموز اغلب آبستن حوادث شوم بوده و موجی از استرس و اضطراب و ترس بر آن حکم‌فرماست. لذا کابالیست‌ها بر این باورند که ماه تموز با فراز و نشیب‌های فراوانی روبه‌رو بوده، جوّی سنگین مغشوش و ناآرام دارد. آنان بر این عقیده‌اند که انرژی منفی در این ماه بیش از هر ماه دیگر بر جهان سلطه دارد. و می‌گویند: خوشا به حال کسی که بتواند، این ایام را به‌سلامت پشت سر گذارد!
روز نهم ماه آو عبری [تیشعا بِ آو] (سال‌روز ویرانی معابد اول و دوم بیت همیقداش) یکی دیگر از ایام سوگواری و روزه‌ی یهودیان است و رسم است که یهودیان در فاصله‌ی سه هفته (بین ۱۷ تموز تا ۹ آو)، از برگزاری برخی مراسم با اعمال شادی‌آور خودداری می‌کنند.
در روز نهم ماه عبری آو، معابد اول و دوم بیت همیقداش (بیت‌المقدس) با فاصله‌ی زمانی حدود ۴۹۰ سال ویران گشتند. خرابی معبد اول در ایام پادشاهی صدقیا در سال ۳۳۳۸ عبری (حدود ۴۲۰ قبل از میلاد) و خرابی معبد دوم در ایام ربّی یوحنان بن زکای در سال ۳۸۲۸ عبری (۷۰ میلادی) صورت گرفت.
این روز به‌عنوان تلخ‌ترین مناسبت تاریخ یهود ثبت شده است. و یهودیان در چنین روزی تعنیت (روزه) می‌گیرند و ضمن آن‌که از هرگونه لذت و شادی دست می‌کشند، با اجرای مراسم خاص و خواندن مرثیه‌های مذهبی، وقایع این روز را یادآوری می‌کنند.
در این روز، سه واقعه‌ی دیگر نیز رخ داده‌اند:
۱- هنگامی‌که بنی‌اسرائیل در بیابان ساکن بودند، حضرت موسی (ع) گروهی را برای بازدید از سرزمین مقدس اعزام نمود و اکثر آنها پس از بازگشت، شروع به بدگویی از آن سرزمین کردند و اغلب مردم را از عزیمت به آن مکان مأیوس نمودند. به دنبال این ناسپاسی، خداوند اعلام فرمود تا مردانی (۲۰ سال به بالا) که مصر را ترک کرده، مُرده و وارد سرزمین موعود نخواهند شد و همین‌طور هم شد.
۲- پنجاه و دو سال پس از ویرانی معبد دوم بیت همیقداش، شهر مذهبی بیتار که بزرگترین مرکز تجمع روحانیون یهودی و آموزش مذهبی بود، مورد حمله قرار گرفت و قتل‌عام فجیعی روی داد.
۳- پس از ویرانی شهر بیتار، قیصر وقت روم که زمانی وعده‌ی بازسازی اورشلیم را داده بود، تصمیم گرفت آن شهر را به‌شکلی جدید و مطابق فرهنگ رومیان تجدید بنا کند به‌طوری‌که معابدی برای پرستش بت‌ها نیز در آن شهر مقدس در نظر گرفته شده بود. به همین منظور او کل شهر را اصطلاحاً شخم زد و خاک‌های آن را طبق رسم آن زمان به‌صورت توده‌هایی بر هم انباشت که نشانه‌ی بنا کردن شهری جدید بود. این موضوع که اماکن مقدس به تلّی از خاک مبدل شوند، خشم یهودیان را برانگیخت و زمینه‌ساز قیام معروف بَرکُخبا [بارکوخبا] علیه حاکمان روم شد. طبق گفته‌ی مورخین یهود، این واقعه در نهم آو صورت گرفت.
١٧ تموز ، ١٧ تموز ، ١٧ تموز
اندیشکده مطالعات یهود در پیام‌رسان‌ها:
… 
… 
… 
