اندیشکده مطالعات یهود | Jewish Studies Center
درباره‌ی تعلّقات دینی محمدعلی فروغی دردشتی (زادهٔ ۱۲۵۴ خورشیدی در تهران – درگذشتهٔ ۵ آذر ۱۳۲۱ در تهران)، ملقّب به ذکاءالملک، فراماسون یهودی‌تبار، ملی‌گرا، تجددخواه، روشن‌فکر، مترجم، ادیب، فیلسوف، تاریخ‌دان، روزنامه‌نگار، سیاست‌مدار، دیپلمات، نماینده و رئیس مجلس، وزیر و نخست‌وزیر ایران در سلطنت پهلوی، گرچه سخن بسیار گفته شده، اما کماکان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. بابی ازلی
در این میان، یکی از مواردی که می‌تواند به حل مشکل کمک کند، جست‌وجوی منابع مکتوب نویسندگان فرقه‌های ضالّه، در کشاکش نزاع‌های سیاسی و فرقه‌ای ایام سلطنت قاجار و پهلوی است.
یکی از این اسناد، گفتاری‌است از عباس افندی (ملقّب به عبدالبهاء، فرزند ارشد و جانشین حسینعلی نوری ملقب به بهاءالله، و سومین شخصیت محوری فرقه‌ی ضالّه‌ی بهائیت) در زمان مشروطیت، که در آن به پیروان خود هشدار داده، و آنان را به‌خاطر غفلت سرزنش می‌کند!
عباس افندی در این نامه – که آن را در زمان‌های پس از خلع محمدعلی‌شاه قاجار به بزرگان بهائیان تهران نگاشته – ایشان را به سبب بی‌توجّهی به حضور ازلیان نهان‌زیست (ازلیان مخفی) در احزاب مختلف سیاسی نکوهش می‌کند.
وی در این نامه، حاج میرزا یحیی دولت‌آبادی، سید محمدجعفر صدرالعلماء و محمدعلی فروغی ذکاءالملک را ازلیانی دانسته که در «لباس مسلمانی» به توطئه بر ضد بهائیان می‌پردازند.
عباس افندی می‌نویسد:
«احبای الهی غافل و یحیائی‌ها شب و روز در فساد. به هر حزبی که برسند، بهائیان را به حزبی دیگر که ضد آن حزب است، نسبت می‌دهند. چنان‌که در پیش انقلابیون بهتان عظیم شهرت دادند که بهائیان جمیعاً از اعتدالیون‌اند و دشمن انقلابیون …. حال که انقلابیون مقهور شده‌اند، یحیائی‌ها نزد جمهور اعتدالیون، علی‌الخصوص یفرم‌خان، قلم داده‌اند که بهائیان حامی انقلابیون‌اند و اکثر این فسادها را میرزا یحیی [دولت‌آبادی] و [سید محمدجعفر] صدرالعلماء و [محمدعلی فروغی] ذکاءالملک می‌نمایند و احبای الهی مشغول به محاجه در امور جزئیه مثل امور مدرسه….»
تصویر این نامه – که آن زمان چاپ ژلاتینی شده – در ادامه آورده شده است.
بستن مدارس بهائیان در سراسر ایران، در سال ۱۳۱۳ش. توسط محمدعلی فروغی – نخست‌وزیر وقت – در راستای همین نزاع‌ها و کشمکش‌های فرقه‌ای قابل تحلیل است.
صورت چاپ ژلاتینی مکتوب عباس افندی عبدالبهاء درباره‌ی تلاش‌های ضد بهائی ازلیان، به‌ویژه میرزا یحیی دولت‌آبادی، سید محمدجعفر صدرالعلماء و محمدعلی فروغی ذکاءالملک در سال‌های جنبش مشروطیت ایران
(کتابخانه دانشگاه کیمبریج، مجموعه اسناد ادوارد براون، ضمن کتابچه F.25)
بابی ازلی ، بابی ازلی
اندیشکده مطالعات یهود در پیام‌رسان‌ها:
… 
… 
… 
