پیوریتان‌ها یا یهودیان انگلیس

در دایرةالمعارف یهود، پیوریتانیزم چنین معرفی شده است: «پیرویتانیزم که ساختار هنجارهای اخلاقی آن تماماً منطبق با تورات است، به عنوان یهودی‌گری انگلیسی نامیده می‌شود.» (۱)
پیوریتانیزم که توسط فردی کالوینیست و پروتستان به نام ویلیام تیندل (۲) پایه‌گذاری شده و در انگلستان گسترش یافته بود شاخه‌ای از کالوینیسم به حساب می‌آمد. تعداد و قدرت پیوریتان‌ها در مدت زمان بسیار کوتاهی افزایش یافت و با سرنگونی شاه انگلستان توسط کرامول که خود را یک پیوریتان می‌دانست آنها موفق شدند حاکمیت را در انگلستان در اختیار بگیرند.
اگر چه بعد از کرامول آنها قدرت و اقتدار خود را از دست دادند، اما بر فرهنگ انگلوساکسون اثرات عمیقی از خود بر جای نهادند. پیوریتان‌ها در آمریکا نیز نقش مهمی را برعهده داشتند.
آنها در مستعمره‌سازی دنیای جدید نقش پیشتاز را داشتند. فرهنگ آمریکا نیز از پیوریتان‌ها تأثیر پذیرفته بود. امروز بنیادگراها و پروتستان‌های ایوانجلیک در آمریکا را می‌توان ادامه پیوریتانیزم قلمداد کرد.
حتی گفته می‌شود که سیاست خارجی فعلی آمریکا تأثیرات عمیقی از پیوریتانیزم را در خود دارد. (۳) آنچه در این میان قابل توجه است ارتباط پیوریتانیزم و یهودیت است.

دایرة‌المعارف یهود از پیوریتانیزم ذیل سرفصل هواداران یهود (۴) سخن به میان می‌آورد. در این فصل واژه Judaizers چنین توضیح داده می‌شود که هواداران یهود کسانی هستند که در عین حالی که یهودی نیستند اما بخشی از آیین یهود و یا تمام آن را در زندگی خود به کار می‌برند و یا کسانی هستند که خود را یهودی می‌نامند.
همراه با قدرت گرفتن پیویتانیزم در آمریکا، انگلیس و شمال آتلانتیک مطالعات توراتی و یهودی‌گری (۵) وابسته به آن آغاز گردید. کاربری زبان عبرانی، تا آنجایی پیش رفت که تقاضاهایی مبنی بر مبنا قرار گرفتن تورات برای قانون اساسی و بزرگداشت مراسم شابات بر اساس دین یهود مطرح گردید. (۶)
پیوریتانیزم نیز همانند یهودیت حامل فلسفه‌ای دنیامحور و نه آخرت‌گرا بود. این آیین در قوام و قدرت گرفتن کاپیتالیزم نیز نقشی کلیدی بازی کرد. این مذهب هوادار یهود، ثروت را به عنوان یکی از شاخص‌های تعیین کننده تلقی نمود و از پیدایی و قدرت گرفتن بورژوازی کاپیتالیستی و شکل‌گیری رژیم پارلمانی حمایت به عمل آورد. پیوریتانیزم همچنین به شکل‌گیری و نضج پروتستانیزم لیبرال نیز یاری رسانیده بود. وابستگی پیوریتانیزم به یهودیت در حدی بود که از تمامی دیگر مذاهب پروتستان در این رابطه پیشی گرفته بود. حقیقتاً هم پیوریتانیزم، یهودی‌گری انگلیسی بود.

حامیان صهیونیسم

ویژگی پیوریتانیزم این بودکه وابستگی به عهد عتیق را بیش از پروتستانیزم پیش برده و در عین حال که (مذهبی) یهودی نبود اما صفت Judaizer را کسب کرده بود.
پیوریتانیزم به ویژه قانون و قواعد توراتی را با دقت و وسواس به کار می‌بست و به پولس قدیس نیز که واضع آموزه مسیحی اسرائیل جدید بود بسیار علاقه نشان می‌داد. (۷)
پیوریتان‌ها ضمن همسان‌انگاری خود با یهودیان یاد شده در تورات، برای خود هویت یهودی جدیدی کسب کردند و نام‌های یهودی مثل ساموئل، آموس، (۸) سارا و یا جودیت (۹) بر فرزندان خود گذاردند. (۱۰)
این‌گونه علاقه نشان دادن پیوریتان‌ها نسبت به تورات، بالطبع موجب حیرت زیاد یهودیان نیز شده بود. با پذیرش کلیت تورات، عدم پذیرش یهودیان به عنوان قوم برگزیده که مرتب مورد تمجید و ستایش تورات بود، امری غیرممکن می‌نمود.
پیوریتان‌ها همچنین حمایت‌های «استراتژیکی» از یهودیان زمان خود به عمل می‌آوردند. در آن زمان در انگلستان هیچ یهودی وجود نداشت. پادشاه انگلستان در قرن سیزدهم به اتهام «رباخواری و استثمار مردم» کلیه یهودیان را از کشور خود اخراج نموده بود. اما یهودیان خواستار بازگشت به انگلستان بودند چرا که در کتب مقدس آنها این اصل وجود داشت که قبل از آمدن حضرت مسیح (ع)، آنها باید در تمامی دنیا پخش می‌شدند و پیوریتان‌ها که احترام فوق‌العاده‌ای برای تورات قایل بودند، در راستای تحقق این پیشگویی تورات، از یهودیان به مثابه قوم برگزیده با هیجان و اخلاص حمایت به عمل می‌آوردند.
پاول جانسون (۱۱) در کتاب خود موسوم به تاریخ یهود (۱۲) در راستای حمایت و پشتیبانی پیوریتان‌ها از تحقق پروژه «زمینه‌سازی آمدن مسیح» و حمایت از یهودیان به عنوان مقدمه این امر این‌گونه سخن به میان می‌آورد:
در یکی از روزهای سرمستی پیروزی سال ۱۶۴۹ کرامول از کلنی استقرار یافته پیوریتان‌ها در آمستردام نامه‌ای دریافت داشت. این نامه از طرف مادر البنزر کاتریت (۱۳) ارسال شده بود و کرامول را در رابطه با سرعت بخشیدن به بازگشت مجدد مسیح تحت فشار قرار داده بود. بر اساس پیشگویی کتاب مقدس برای تحقق این امر می‌بایست یهودیان در چهارگوشه دنیا پراکنده می‌شدند. اما این پیشگویی نمی‌توانست تحقق یابد چرا که در انگلیس هیچ گروه یهودی وجود نداشت.
بنا به اظهار الی برناوی (۱۴) تاریخ‌نگار یهودی، پیوریتان‌ها نه تنها در راستای بازگشت یهودیان به انگلستان بلکه در جهت بازگشت و استقرار آنها در سرزمین‌های مقدس نیز اعلام آمادگی نموده بودند:
«قدرت گرفتن پیوریتانیزم موجب پدیدآمدن دیدگاه جدیدی نسبت به یهودیان گردید. با توسعه و گسترش کالوینیزم، یهودیان مورد احترام وعلاقه پیروان آن قرار گرفتند. چرا که آنها بر مبنای تئولوژی پیوریتانیزم حافظان فرهنگ و زبان تورات بودند. بر اساس اعتقادات پیوریتان‌ها قبل از بازگشت مجدد مسیح باید یهودیان به سرزمین‌های مقدس باز می‌گشتند.» (۱۵) نویسنده دیگر یهودی، رجینا شریف (۱۶) در کتاب خود با عنوان صهیونیزم غیریهودی (۱۷) موضوع را چنین عنوان می‌دارد:
«کارتریث رهبر کلنی پیوریتان‌های آمستردام در نامه خود این موضوع را نیز روشن نموده است:
دولت انگلیس با شهروندان جدیدش که از هلند خواهند آمد اولین و بهترین کشوری خواهد بود که فرزندان اسرائیل، دختران و پسران اسرائیل را با کشتی به سرزمین‌های موعود، سرزمین‌های ابراهیم، اسحق و یعقوب انتقال خواهد داد.» (۱۸)
قولی که در حمایت از صهیونیزم از سوی پیوریتان‌ها داده شده بود حقیقتاً هم عملی گردید. در قرن بیستم رهبران صهیونیزم که برای تشکیل دولتی یهودی در فلسطین در جستجوی کمک و یاری بودند، بزرگ‌ترین حمایت و یاری را از «مسیحی – صهیونیست‌های» آینده و کلیساهای بنیادگرای پروتستان که در اصل ادامه پیوریتان‌ها بودند دریافت داشتند. به این ترتیب که تصمیم اتخاذ شده بر حمایت سیاسی لورد بالفور از تشکیل یک دولت یهودی در فلسطین، بیش از آن که یک برآورد سیاسی باشد، مبتنی بر باورها و اعتقاداتی بود که بر مبنای آن سرزمین‌های مقدس از جانب خداوند در اختیار یهودیان گذاشته شده بود و به آنها تعلق داشت. (۱۹)
یهودیان در نتیجه تأثیر و نفوذ پیوریتان‌ها مجدداً به انگلستان بازگشتند.
کرامول ضمن دعوت از دوست بزرگ خود منسه بن اسرائیل (۲۰) خاخام آمستردام به انگلیس، در سایه حمایت پیوریتان‌ها در پارلمان انگلیس پذیرفت که یهودیان به انگلستان بازگردند. جماعت یهودی به انگلستان بازگشتند و در مدت زمان کوتاهی قدرت اقتصادی قابل توجهی را به دست آوردند و خاندان روچلید (۲۱) نیز از میان این جماعت رشد کرد.
یهودیان انگلیس همچنین سهم بزرگی از کمپانی استعماری هند شرقی انگلیس (۲۲) و مدیریت آن را از آن خود نمودند. (۲۳)

ادامه دارد…

قسمت قبلی این مقاله ؛ قسمت بعدی این مقاله

پی‌نوشت‌ها:
1. Calvinism, Universal Jewish Encyclopedia.
2. William Tyndale.
3. (Edited by) David L. Larson Puriten Effect in us Foreign Palicy, D. Can Nostr and Company, lnc, New York, 1966.
4. Judaizers.
5. Judaizing.
6. Encycolopedia Judaica, Vol. 10, p. 398.
7. Karen Armestrong Holy war, MacMillan London Limited, 1988, p. 344.
8. Amos.
9. Judith.
10. همان منبع، صفحه ۳۴.
11. Paul Johnson.
12. A History of Jews.
13. Elbenzer Cartright.
14. Eli Bernavi.
15. Eli Bernavi, A Historical Atlas of the Jewish Peole: From the time of the Patriarchs to the Present, Hutchinson Press, London, 1992, p. 140.
16. Regina Sharif.
17. Non – Jewish Zionism.
18. Regina Sharif, Non Jewish Zionsm. p. 24.
19. Encyclopedia Judaica, Zionism. Vol. 16,p.24.
20. Menesseh Ben lsrael.
21. Rothschild.
22. British East lndia company.
23. Encyclopedia Judica, Vol. 18, p. 1356.
منبع: پروتستانتیزم، پیوریتان‌ها و مسیحیت صهیونیستی ، نصیر صاحب‌خلق ، تهران: انتشارات هلال.

…

اندیشکده مطالعات یهود در پیام‌رسان‌ها:

کانال اصلی ما در ایتا / بله / سروش