ماه طوت در تقویم عبری و میراث یهود

در مورد حوادث و ایام خاص ماه طوت قبلاً به‌صورت جزئی و مناسبتی مطالبی داشته‌ایم، اما امسال قصد داریم نگاهی کلّی به این ماه و وقایع آن داشته باشیم. مقاله‌ی امسال از کتاب «میراث یهود» نوشته‌ی «مشه حئیم‌پور» انتخاب شده است، تا با قلم یک محقق یهودی با تاریخچه، عقاید و احکام مربوط به این ماه آشنا شویم. در نتیجه، طبیعی است که برخی از مطالب این یادداشت صرفاً عقاید نویسنده‌ی آن بوده و مورد قبول «اندیشکده مطالعات یهود» نیست، و تنها به‌رسم امانتداری از مطالب نویسنده و برای آشنایی شما خوانندگان عزیز با نگاه یهودیان، آورده شده است. ضمناً لازم به ذکر است که تمامی توضیحات مابین کروشه [ ] در متن مقاله، از «اندیشکده مطالعات یهود» است، که برای آشنایی شما با اصطلاحات یهودی به مقاله افزوده شده است.

ماه طِوِت / طِبِت [Tevet]

دهمین ماه بعد از ماه نیسان، ماه طوت خوانده می‌شود، که در زمانی‌که یهودیان در بابل به‌سر می‌بردند آن را طوت نام گذاردند [۱]. این ماه دارای ۲۹ روز می‌باشد. در بعضی از سال‌ها دارای یک روز و در بعضی دیگر دارای دو روز «روش حودش» می‌باشد.

تأثّرات ماه طوت

روزهای هشتم، نهم و دهم طوت، روزهای غمگینی برای ملت یهود می‌باشند. در روزهای هشتم و نهم که «روزهای تعنیت برای افراد درستکار» خوانده می‌شوند، خیلی از افراد وظیفه‌ی خود می‌دانند که تعنیت [روزه] بگیرند، ولی روز دهم طوت روز تعنیت جماعتی است و همه موظفیم که در آن روز تعنیت [روزه] بگیریم.

علت تعنیت در روز هشتم طوت

در این روز بود که به حکم بطلمیوس [۲]، تورات به زبان یونانی ترجمه گردید. به‌خاطر این‌که برای دانشمندان یهود غیرممکن بود که تورات را دقیقاً ترجمه نمایند، از این جهت این روز همانند روز گوساله‌پرستی ملت یهود در صحرای سینا اندوه‌انگیز است. به این دلیل افراد به‌طور شخصی در این روز تعنیت می‌گیرند.

بطلمیوس دوم فیلادلفوس

علت تعنیت در روز نهم طوت

در روز نهم طوت بود که دو تن از بزرگترین دانشمندان مذهبی یهود، عِزرا و نِحَمیا وفات نمودند. آن‌ها کسانی بودند که با ایمان کامل ملت یهود را در موقع بازگشت از بابل به‌طرف کشور یسرائل رهبری نمودند. به‌خاطر مرگ این دو رهبر عالی‌قدر، در این روز افراد به‌طور شخصی تعنیت می‌گیرند.

تعنیت دهمین روز ماه طوت

در دهمین روز ماه طوت بخت‌النصر پادشاه بابل یروشلیم [اورشلیم] را محاصره نمود. وی شهر را سه سال در محاصره داشت تا این‌که در سال سوم در نهمین روز ماه تموز، موفق به رخنه‌کردن در شهر شد. که در روز اول طوت، «یخنیا» پادشاه سرزمین یهودا با دانشمندان و افراد بزرگ یروشلیم به تبعید به بابل فرستاده شد. ولی این روز به‌عنوان روز تعنیت خوانده نمی‌شود.

به‌جز آخرین روزهای حنوکا که در اول ماه طوت قرار می‌گیرند، این ماه دارای «یوم طوو» [۳] نمی‌باشد.

نقاشی محاصره‌ی اورشلیم

ترجمه‌ی تورات به زبان یونانی

در آغاز دوران بیت شنی (بیت همیقداش دوم / معبد دوم اورشلیم) ملت یهود زیر تسلط دولت ایران قرار داشتند. بعد از این‌که شاهنشاهی ایران از اسکندر مقدونی امپراطور یونان شکست خورد و استقلال آن از دست رفت، کشور یسرائل [یهودیه] زیر سلطه‌ی دولت یونان قرار گرفت. بطلمیوس، یکی از پادشاهان یونانی بعد از این‌که اسکندر مقدونی را شکست می‌دهد، از دانشمندان یهود خواست که تورات را به زبان یونانی ترجمه کنند. البته او به آن‌ها اجازه نداد که با همکاری یکدیگر تورات را ترجمه کنند، بلکه هریک را در اطاق‌های مجزا قرار داد. همان‌طور که در تلمود در صفحه‌ی نهم از مگیلا آمده است:

یکبار پادشاه بطلمیوس ۷۲ تن از بزرگان (یهود) را جمع آورد. وی آن‌ها را در ۷۲ اطاق جدا از یکدیگر سکونت داد. بدون این‌که به آن‌ها بگوید که به چه منظوری احضارشان کرده است. سپس وارد اطاق هریک شده و گفت: «برای من تورای مُشه پیغمبرتان را ترجمه کنید». خداوند به همگی آن‌ها یک عقیده الهام کرد که همه‌ی ۷۲ تن، تورات را کاملاً یک‌جور ترجمه کردند.

بطلمیوس هیچ‌گونه تضادی در بین ترجمه‌ی این دانشمندان پیدا نکرد. حتی چند مکانی که دانشمندان یهود عمداً به‌صورت دیگری ترجمه نموده بودند، نتیجه‌ی هر ۷۲ ترجمه به یک صورت بود. این موضوع، خود یک قیدوش هَشِم (تقدیس نام الهی) بزرگی برای ملت یهود بود. ناگفته نماند که ترجمه‌ی دقیق تورات بسیار مشکل است و عملی که ۷۲ پیران یهود انجام دادند، کاری خارق‌العاده بود. به‌خاطر این‌که تورات به‌صورتی نوشته شده است که می‌توان آن‌را به چندین نوع مختلف ترجمه نموده و توضیح داد. [۴]

یکی از علل این مسأله، پُرمایه‌تر بودن زبان مقدس عبری از سایر زبان‌های خارجی می‌باشد. هریک از ۷۲ تن پیران یهود تورات را مثل یکدیگر ترجمه نمودند، حتی در مورد جملاتی که در ترجمه‌ی آن در شک بودند، یَهُوَه به آن‌ها کمک نموده و همه به یک صورت تورات را ترجمه نمودند. [۵]

نقاشی صحبت بطلمیوس با دانشمندان یهود

شش روز تعنیت در سال

در سال، شش روز تعنیت [روزه] وجود دارند که بر هر یک از ما واجب است که آن‌ها را انجام دهیم:

۱- یکی از این تعنیت‌ها از طرف یَهُوَه به ما امر گردید، که آن تعنیت روز کیپور است که در تورات ذکر شده است.
چهار تعنیت دیگر بعد از خرابی بیت همیقداش اول و به گالوت [تبعید و آوارگی] افتادنِ ما به‌وسیله‌ی نوئیم (پیغمبران) به ما امر گردیده است. در زخریا [کتاب زکریای نبی]، فصل هشتم [آیه‌ی۱۹] به این چهار تعنیت [روزه] چنین اشاره شده است: تعنیت [ماه] چهارم، تعنیت [ماه] پنجم، تعنیت [ماه] هفتم و تعنیت [ماه] دهم.

۲- منظور از تعنیت چهارم، تعنیت هفدهم ماه تموز است که به‌خاطر خرابی بیت شنی (بیت همیقداش دوم) گرفته می‌شود. در زمان بیت همیقداش اول، دیوارهای شهر در نهم تموز فرو ریختند. متأسفانه مصیبت‌های دیگری نیز بر سر ما ملت یهود فرود آمد.

۳- منظور از تعنیت پنجم، تعنیت نهم آو می‌باشد که متأسفانه هر دو بیت ریشون (بیت همیقداش اول) و بیت شنی (بیت همیقداش دوم) در این روز ویران شدند. مصیبت‌های دیگری نیز در این روز رخ دادند.

۴- منظور از تعنیت هفتم، تعنیت روز سوم تیشری است که به‌نام تعنیت گدلیا خوانده می‌شود. در این روز بود که گدلیا فرزند احیقام کشته شد و بعد از خرابی بیت همیقداش اول، استقلال ملت یهود به‌کلی از بین رفت.

۵- تعنیت دهم، روز دهم طوت برگذار می‌گردد. پادشاه بابل در این روز یروشلیم را محاصره نمود که بعد از سه سال محاصره، عاقبت دیوارهای آن فرو ریخت و سرانجام آن‌را تسخیر نمود.

۶ تعنیت استر، که به‌وسیله‌ی دانشمندان یسرائل برای ما وضع گردیده است. این تعنیت [روزه] به یادبود تعنیتی است که در زمان استر و مردخای برگزار شد. و همچنین به یادبود تعنیتی است که در شوشن گرفته شد تا حکم هامان برای از بین بردن ملت یهود انجام نگیرد.

استر و مردخای

تاریخچه‌ای از دهم ماه طوت

بعد از وفات مُشه ربنو [حضرت موسی] در صحرای سینا، معاون وی یهوشوع بن نون [حضرت یوشع] رهبری ملت یهود را به‌عهده گرفت و آن‌ها را به سرزمین یسرائل رهبری نمود. ۴۴۰ سال بعد به امر یَهُوَه، شلومو هملخ [شاه سلیمان = حضرت سلیمان] بیت همیقداش اول [معبد سلیمان] را ساخت که ۴۱۰ سال برپا بود. تا این‌که بعد از ۸۵۰ سال از ورود ملت یهود به کشور یسرائل (۸۵۰=۴۱۰+۴۴۰)، بخت‌النصر پادشاه ظالم بابل برپا خاست و یروشلیم را تسخیر نموده، بیت همیقداش را ویران کرده و ملت یهود را به اسارت به کشور خود بابل برد. بیت همیقداش اولی که شلمو هملخ [حضرت سلیمان] ساخته بود، بعد از ۴۱۰ سال برقراری، عاقبت به‌دست کلدانی‌ها ویران گردید. زمانی‌که یهودیان وارد کشور یسرائل شدند، بنا بود که برای همیشه در آن کشور به‌سر ببرند. همان‌طور که یَهُوَه به اوراهام آوینو [حضرت ابراهیم] در سِفر برشیت [سِفر پیدایش] فصل ۱۳ [آیه‌ی۱۵] چنین قولی را می‌دهد:

«بنابراین تمام سرزمینی که تو می‌بینی، من به تو و به نسل تو برای همیشه خواهم داد.»

اما خداوند شرایطی نیز برای تثبیت و وقوع این امر قرار داد که در سِفر ویقرا [سِفر لاویان] فصل ؟ ذکر شده‌اند:

«و تو موظفی تمام فرامین مرا انجام دهی و تمام احکامم را انجام دهی، تا از این رو زمینی که من تو را در آن ساکن می‌کنم، تو را از خود بیرون نیندازد.»

از بیست‌ویک نسلی که حدود ۸۵۰ سال در کشور یسرائل به‌سر بردند، خیلی از آنان فرامین و احکام الهی را انجام نداده و سرزمین مقدس را به ناپاکی کشانیدند و حتی دست به بت‌پرستی زدند. در نتیجه خشم الهی بر سرزمین یهودا و یروشلیم افروخته گردید. پیغمبرانی برای آن‌ها فرستاده شد تا ملت یهود را از کارهای خلاف برحذر ساخته و به‌سوی یَهُوَه برگردانند، ولی متأسفانه یهودیان به سخنان آن‌ها گوش فرا ندادند.

همان‌طور که در قسمت دیوری هَیامیم [دیوره هیامیم – کتاب تواریخ ایام] فصل ۳۶ [آیات ۱۴ تا ۱۶] چنین آمده است:

«همین‌طور تمام بزرگان کاهنان و مردم با پیروی از کارهای پلید اقوام دیگر، خیانت‌های زیادی نمودند. و آن‌ها خانه‌ی الهی را که او (یَهُوَه) در یروشلیم مقدس نموده بود، ناپاک نمودند. و خداوند، خدای پدرانشان، پیامبرانش را برای آن‌ها هر صبح فرستاد (تا آن‌ها را به‌سوی او بازگردانند) زیرا او بر قوم و بر مکانی که سکناگاه وی (یَهُوَه) بود، ترحّم می‌نمود، ولی آن‌ها (ملت یهود) پیامبران الهی را مسخره کرده و سخنان او را حقیر شمردند و پیغمبرانش را ریشخند نمودند تا این‌که خشم الهی بر ملتش افروخته شد، تا آن‌جایی که دیگر چاره و علاجی نبود.»

همچنین در ملاخیم دوم [کتاب دوم پادشاهان] فصل ۲۵ [آیات ۱ تا ۳] چنین آورده شده است که:

«و در نهمین سال سلطنتش (بخت‌النصر)، در دهمین روز از ماه دهم که بخت‌النصر پادشاه بابل، با تمام سربازانش به‌سوی یروشلیم آمده و در بیرون شهر اردو زد و حصاری دور آن ساخت، و تا یازدهمین سال سلطنت صدقیاهو شهر تحت محاصره بود. در نهم ماه قحطی شدیدی در شهر حکمفرما شد، اهالی شهر نان نداشتند.»

و یرمیا هناوی [ارمیای نبی] در [آیات ۱۲ تا ۱۵] فصل ۵۲ کتاب خود [کتاب ارمیا] چنین می‌فرماید:

«و در دهم ماه پنجم … بخت‌النصر آمد… خانه یَهُوَه … خانه‌ی پادشاه (یَهُوَه)، و تمام خانه‌های یروشلیم را به آتش کشید و تمام دیوارهای دور یروشلیم را خراب کرد … و بخت‌النصر ژنرال ارتش و بازماندگان جنگ را به اسارت برد.»

همان‌طور که در تاریخ یهود مشاهده می‌گردد، متوجه می‌شویم که در روز دهم طوت سلسله مراتب بدبختی یهود و خرابی شهر یروشلیم و ویران‌گشتن بیت همیقداش شروع گردید و اسارت و [آوارگی] یهودیان آغاز شد.

به‌خاطر گناهان ما

در قسمت ایخا از کتاب یَلْقُوت شیمعونی [۶]، چگونگی شکست ملت یهود به‌دست دشمن و تشوا [توبه] نکردنشان را توضیح می‌دهد:

«وقتی که نبوخدنصر شریر با پادشاهان دیگر به یروشلیم آمدند، تصور می‌کردند که می‌توانند شهر را در مدت کوتاهی تسخیر کنند. اما یَهُوَه اهالی شهر را مدت “سه سال…” قوی نگاهداشت تا شاید توبه کرده، از او طلب بخشایش نمایند. شجاعان بسیاری در یروشلیم بودند که با بابلی‌ها به جنگ پرداختند و صدمات سنگینی بر آن‌ها وارد نمودند. یکی از این دلیران “عقیوا بن گوراتی” بود که وی گلوله‌های سنگی را که دشمن با منجنیق به‌سوی دیوارهای شهر پرتاب می‌نمود، با دست خود گرفته و آن‌ها را به طرف دشمن برمی‌گردانید و حتی وی سنگ‌ها را با پاهایش در هوا نگه می‌داشت و از رسیدن صدمه به دیوارهای شهر جلوگیری می‌نمود. اما به‌خاطر گناهان ما باد سنگینی وزید و او را از دیوار شهر به زمین انداخت و کشت. در همان موقع دیواره‌های یروشلیم فرو ریخت و بابلی‌ها وارد شهر گشتند.» [۷]

منظور از تعنیت گرفتن چیست؟

منظور اساسی از تعنیت [روزه‌ی] دهم طوت و تعنیت‌های دیگر این نیست که خدای ناکرده خود را به‌صورت عزاداران درآورده و گریه و ناله سر دهیم:

هدف از تعنیت‌گرفتن آن است که قلب خود را بیدار نماییم و خود را به یَهُوَه نزدیک‌تر کنیم. به اشتباهات گذشته‌ی پدران خود بنگریم و سعی کنیم که آن‌ها را اصلاح نماییم و از یَهُوَه طلب پوزش بنماییم و به راه نیک بگراییم. و همان‌طور که در ویقرا [سِفر لاویان – فصلِ] ۲۶ [آیات۴۰-۴۱]، و هارامبام هیلخوت تعنیت فصل ۵ چنین می‌فرماید:

«و آن‌ها موظفند به گناهان خود و گناهان پدرانشان اعتراف کنند.»

هخامیم یسرائل [حاخام‌های یهود] در مَسِخِت [رساله‌ی] «یوما» فصل یک از تلمود یروشلمی چنین می‌فرمایند:

«هر نسلی که در دوران آن بیت همیقداش آباد نگردد، برایشان چنین محسوب می‌شود که آن‌ها آن‌را خراب نموده‌اند.»

علت این گفته این است که هر نسلی ظرفیت آن را دارد که «بیدار شود» و از گناهان خود پرهیز نماید و نجات یسرائل را به حقیقت بپیوندد. ولی متأسفانه تا زمانی‌که ما مشغول انجام گناهان مختلف و نقض قوانین الهی باشیم، نجات و صلح همیشگی برایمان به‌وجود نخواهد آمد.

اگرچه بیت همیقداش [معبد مقدس] خراب گشته است و کشور یسرائل امروز به‌صورتی که باید باشد نیست و بیشترِ ما در گالوت [تبعید و آوارگی] به‌سر می‌بریم، ولی نباید خدای ناکرده به فکر ما خطور کند که یَهُوَه از ما دور گشته است و ما را فراموش نموده است و یا این‌که خدای ناکرده بیت همیقداش برای همیشه به‌صورت خرابه خواهد ماند. تمام این مصیبت‌های امروز ملت یهود موقتی هستند و هر لحظه به رحم الهی و به‌خاطر کارهای نیک ما، ممکن است به نجات و صلح همیشگی تبدیل گردند. بنابراین در هر لحظه از زندگی خود باید تشوا [توبه] کنیم و از یَهُوَه درخواست نجات واقعی بنماییم و سعی نماییم که تعنیتی [روزه‌ای] که می‌گیریم از ته قلب باشد و از گناهان خود و گناهان پدران خود پوزش بطلبیم تا یَهُوَه هرچه زودتر بر ما رحم کند و ما را از این مصیبت‌ها نجات دهد.

قوانین کلی تعنیت‌های مختلف عمومی

هیچ تعنیتی به‌جز تعنیت روز کیپور در روز شبات [شنبه] گرفته نمی‌شود. اگر تعنیت دیگری به روز شبات بیفتد آن‌را روز یکشبات [یکشنبه] می‌گیریم. ولی اگر تعنیت جماعتی مثل دهم طوت به روز آدینه افتاد، آن‌را در همان روز می‌گیریم، اگرچه هنگامی‌که وارد شبات می‌شویم در تعنیت به‌سر می‌بریم. امروزه تقویم عبری طوری تنظیم شده است که فقط تعنیت دهم طوت بعضی از سال‌ها به روز جمعه می‌افتد.

به‌جز تعنیت روز کیپور و نهم آو در تمام تعنیت‌های دیگر می‌توان شبِ قبلِ آن تا پیش از دمیدن سحر غذا خورد. اگر شخص بخواهد قبل از سپیده‌ی سحر برخاسته و غذا بخورد، باید شب قبل از خوابیدن این نیّت را در دل بکند که صبح قبل از دمیدن سحر برخاسته و غذا خواهد خورد. اما اگر شخص بدون نیّتِ «از خواب برخاستن» بخوابد و احیاناً قبل از سپیده‌ی سحر برخیزد او نمی‌تواند غذا بخورد و یا چیزی بنوشد، زیرا شب قبل هنگام خوابیدن نیّتش شروعِ تعنیت بوده است.

اگر برای شخص بیمار و یا بانوی حامله و مادر شیرده تعنیت‌گرفتن [روزه‌گرفتن] سخت باشد، آن‌ها مجبور نیستند که چهار تعنیت زیر را بگیرند:
تعنیت گدلیا، تعنیت دهم طوت، تعنیت استر و تعنیت شیوعا عاسار بتموز (هفدهم تموز).

البته این اشخاص نباید در محل عمومی غذا بخورند و فقط باید غذای کمی که مورد نیاز آن روز است صرف نمایند.

تمام تعنیت‌هایی که به‌خاطر خرابی بیت همیقداش گرفته می‌شوند، در دوره‌ی ماشیح [مسیح بن داوود، منجی یهود] تبدیل به روزهای خوش و یامیم طوئیم خواهند شد. همان‌طور که در کتاب زخریا [کتاب زکریا] فصل هشتم [آیه‌ی۱۹] چنین آمده است:

«خداوند چنین فرموده است: تعنیت [ماه‌های] چهارم و تعنیت پنجم و تعنیت هفتم و تعنیت دهم برای خاندان یهودا روزهای شادمانی و خوشحالی و موعدهای خوش خواهند بود.»

قوانین تعنیت شخصی

اگر بِت دین [دادگاه شرع] تعنیتی را برای رفع خطر از جامعه تجویز نمود، آن تعنیت به‌عنوان تعنیت عمومی به‌حساب آمده و قوانین تعنیت عمومی باید در آن رعایت گردد. اگر شخصی بخواهد برای خود تعنیت بگیرد، باید روز قبل نیّت کند که او فردا تعنیت خواهد گرفت. علت این نیّت این است که تعنیت‌گرفتن مانند قربانی‌آوردن است و انسان حاضر است که خود را فدا کند. به این علت چون قربانی‌ها از قبل آورده شده و بلافاصله ذبح نمی‌شدند، فرد نیز باید از روز قبل به زبان بیاورد: «فردا من بدون نذر تعنیت خواهم گرفت».

اگر فردی به‌خاطر خطری در نظر گرفت که تعنیت [روزه] بگیرد، اگرچه آن خطر رفع شده باشد وی هنوز موظف است که تعنیت بگیرد.

در روزهای تعنیت، ارزش خوراکی که خورده نمی‌شود باید بین فقرا تقسیم گردد و نیز باید در این روز صداکای [صدقه‌ی] بیشتری از روزهای دیگر پرداخته شود.

همان‌طور که در تلمود یروشلمی در مورد داوید هملخ [شاه داوود = حضرت داوود] آمده است که وی خود را با گرفتن تعنیت رنج می‌داد و طلا و نقره به خانه‌ی الهی برای امور مقدس می‌آورد. همان‌طور که در دیوری هیامیم اول [کتاب اول تواریخ ایام] فصل ۲۲ [آیه‌ی۱۴] داوید هملخ می‌گوید:

«و من، در موقع رنج خود، طلا و نقره برای خانه‌ی یَهُوَه آماده نمودم.»

روزهایی که خیلی‌ها تعنیت می‌گیرند

روزهایی که در زیر متذکر می‌شویم، روزهایی هستند که پدران ما و رهبران یهود وفات یافتند و بسیاری از یهودیان در این روز تعنیت [روزه] می‌گیرند. البته اگر این روزها روش حودش [۸] باشند، تعنیت تمام روز گرفته نمی‌شود.

اول نیسان = فرزندان اهرون هکوهن [حضرت هارون] (برادرزاده‌های مُشه ربنو [حضرت موسی]) وفات یافتند.
دهم نیسان = میریام [مریم] (خواهر مُشه ربنو) وفات یافت و منبع آبی که به‌طریق معجزه‌آسایی به‌خاطر میریام در صحرا ملت یهود را سیراب می‌نمود، از آب‌دادن بازایستاد.
بیست‌وششم نیسان = یهوشوع بن نون [حضرت یوشع] (کسی که رهبری ملت یهود را بعد از مُشه ربنو به‌عهده گرفت) وفات یافت.
دهم ایار = اِلی هکوهن [۹] و دو فرزندش وفات یافتند و صندوق مقدس الهی که در جنگ‌ها همیشه با ملت یهود بود، به‌دست فلسطینی‌ها افتاد.
بیست‌وهشتم ایار = شموئل هناوی [سموئیل / شموئیل نبی] وفات یافت.
بیست‌وسوم سیوان = در این روز آوردن بیکوریم یعنی میوه‌ی نوبر درختان به یروشلیم متوقف گردید.
بیست‌وپنجم سیوان = ربان شیمعون بن گملیل، ربی یشماعل و ربی خنینا به‌دست رومی‌ها کشته شدند. (این سه ربانیم جزو ده تن از شهدای یهود بودند که به‌دست رومیان پلید کشته شدند، تا این‌که تحصیل تورات متوقف شود.)
بیست‌وهفتم سیوان = در این روز یک سِفر تورات به دور بدن ربّی خننیا بن تردیون پیچیده و او را زنده زنده با سِفر تورات سوزانیدند.
اول آو = اهرون هکوهن [حضرت هارون] (برادر مُشه ربنو)، وفات یافت.
هجدهم آو = در زمان آخاز سلطان یهودا، چراغ‌دان طلای بیت همیقداش خاموش گردید.
هفدهم الول = جاسوسانی که به‌وسیله‌ی مُشه ربنو [حضرت موسی] به کشور یسرائل فرستاده شده بودند و خبر بد برای ملت یهود آوردند، وفات یافتند.
پنجم تیشری = بیست یهودی برای این‌که نمی‌خواستند مذهبشان را عوض کنند، به‌دست رومیان پلید کشته شدند و ربّی عقیوا به زندان افتاد.
هفتم تیشری = پدران ما به‌خاطر گوساله‌پرستی در صحرای سینا محکوم به مرگ به‌وسیله‌ی شمشیر، قحطی و طاعون گشتند.
هفتم حشوان = بابلی‌ها فرزندان پادشاه صدقیاهو را در مقابل چشمان وی کشتند و چشمان خود او را نابینا نمودند.
هشتم طوت = در زمان پادشاهی بطلمیوس [۲]، تورات به زبان یونانی ترجمه گردید و سه روز دنیا را تاریکی فراگرفت.
نهم طوت = عِزرای کاتب و نِحَمیا، کسانی‌که رهبری یهودیان را برای برگشت به یسرائل از اسارت بابل به‌عهده گرفتند، وفات یافتند.
دهم طوت = در دوره‌ی خرابی بیت همیقداش اول، بابلی‌ها یروشلیم را محاصره نمودند.
پنجم شواط = آخرین پیرانی که هم‌دوره‌ی یهوشوع [حضرت یوشع] بودند، وفات یافتند.
بیست و سوم شواط = تمام یسرائل‌ها جمع شده و به‌خاطر زنی که به‌دست افرادی از سبط بنیامین در شهر گیوعا بی‌عصمت شده بود، با برادران خود از آن سبط جنگیده و همه را به‌غیر از ۴۰۰ نفر به قتل رسانیدند.
هفتم آدار = مُشه ربنو [حضرت موسی] وفات یافت.
نهم آدار = پیروان مکتب‌های شمای و هیلل باهم به بحث پرداختند.

برخی از دانشمندان یهود متذکر شده‌اند که کسانی‌که هر هفته در روزهای دوشبات [دوشنبه] و پنج‌شبات [پنج‌شنبه] به‌خاطر ویران‌شدن بیت همیقداش، سوخته‌شدن تورات و بی‌حرمتی به نام اعظم الهی تعنیت [روزه] می‌گیرند، افراد بسیار با ارزشی هستند. در آینده تمام این روزها به روزهای خوشی و سعادت ملت یهود تبدیل خواهد شد.

هشت تعنیت شوبابیم تَت

شوبابیم تت ترکیبی از حروف اول هشت پاراشای [۱۰] زیر از تورات می‌باشد:
شمت، وآراِرا، بو، بِشَلَخ، یترو، میشپاطیم، تروماه، تِصَوِه.

در موقعی که سال دارای ۱۳ ماه باشد، زمستان آن سال یک ماه طولانی‌تر از سال‌های معمولی است و خیلی از افراد صالح و پرهیزکار یهود در هشت پنج‌شبات [پنج‌شنبه] هفته‌های پاراشاهای فوق، تعنیت [روزه] می‌گیرند. طبق هلاخا [۱۱]، این تعنیت‌ها، تعنیت‌های شخصی حساب می‌شوند. با وجود این‌که این‌ها تعنیت‌های عمومی نیستند، مع‌ذلک احتیاجی نیست که شخص روزِ قبل از آن در موقع خواندنِ مینحا [نماز عصر] نیّتِ گرفتن آن را برای روز بعد بنماید. زیرا این تعنیت‌ها اگرچه عمومی نیستند، ولی جزو هلاخا [شریعت یهود] و همیشگی می‌باشند.

علت تعنیت هشت روز پنج‌شبات پاراشاهای شوبابیم تت

علت اساسی این تعنیت‌ها تفیلا خواندن [نماز خواندن] برای براخا [دعا – تبرک] نمون ملت یهود و تولید مثل بیشتر آن‌ها می‌باشد. تا این‌که هیچ مادری خدای ناکرده بچه‌اش را سقط نکند و تعداد افراد یهودی بیشتر گردند. روز پنج‌شبات روز پربرکتی است، زیرا در تورات آمده است که ماهیان در این روز آفریده شدند و براخای «بارور شوید و زیاد گردید» از جانب خداوند به آن‌ها داده شده است.

بیست‌وهشتم طوت

شیمعون [شَمْعون یا شِمْعون / Simeon]، یکی از دوازده شواطیم [اسباط] در روز ۲۸ ماه طوت سال ۲۱۹۴ بعد از آفرینش به‌دنیا آمد و ۱۲۰ سال عمر نمود و در سال ۲۳۱۴ درگذشت.

منبع: میراث یهود (گلچینی از قانون، روحانیت و تاریخ یهود؛ خداشناسی و خودشناسی)، نوشته: مشه حئیم‌پور، چاپ: بروکلین – نیویورک، ج۱، ص۲۲۰-۲۳۵. به‌کوشش: اندیشکده مطالعات یهود.

پی‌نوشت‌ها:

* تذکر: پی‌نوشت‌ها از «اندیشکده مطالعات یهود» است.
[۱] ماه‌های عبری در ابتدا نام مشخص نداشتند و در تورات و سیر متون مذهبی و کهن یهود، ماه‌ها با ذکر شماره (ماه اول، ماه دوم و…) نام برده شده‌اند. بعدها در اثر حمله‌ی بخت‌النصر به سرزمین مقدس و به اسارت رفتن سران یهودیان به بابِل، با تأثیرگرفتن از فرهنگ بابلی، ماه‌های عبری نام‌هایی مخصوص به خود گرفتند.
[۲] بطلمیوس فیلادلفوس (Ptolemy II Philadelphus ; 309-246 BC) – سپتوآگینتا یا هَفتادگانی (به لاتین: Septuaginta، در عربی: سبعینیه) نسخه‌ای است از نسخ تورات یا همان تنخ که در قرن سوم قبل از میلاد و در دوران فرمان‌روایی بطلمیوس فیلادلفوس در مصر، به دستور او، یهودیان اسکندریه کتاب عهد عتیق را به زبان یونانی ترجمه کردند. نام این نسخه برگرفته از این روایت است که این کتاب را هفتاد تن از دانشمندان یهودی ترجمه کرده‌اند.
[۳] یوم طوو یا یوم طوب (روز فرخنده – روز نیکو)، لقبی است جهت اعیاد یهود و به‌خصوص سه عید «پسح»، «شاووعوت» و «سوکوت» و هم‌چنین «روش هشانا». در این ایام، انجام کار (مثل روز شبات) ممنوع می‌باشد./ واژه‌های فرهنگ یهود، نوشته: شلمو اشمیدت، سردبیر ترجمه: منشه امیر، ناشر: انجمن جوامع یهودی، چاپ اورشلیم، ۱۹۷۷، ص۲۵۳.
[۴] این‌گونه سخنان، راه را برای حاخام‌های یهود باز کرده است تا تورات را هرطور که می‌خواهند تفسیر کنند و کسی به آنان اشکال نکند!
[۵] همان‌طور که خواندید، ادعا می‌شود ۷۲ عالم در ترجمه‌ی این مجموعه نقش داشته‌اند؛ به‌همین سبب این نسخه به «سبعینیه» یا «هفتادین» معروف شده و از آن با علامت «Lxx» که به عدد رومی به معنای ۷۰ است یاد می‌شود. مستند این قول نوشته‌ای مربوط به قرن دوم به‌نام «نامه آریستیاس» (Letter of Aristeas) است. گفته می‌شود بطلمیوس از کاهن اورشلیم درخواست کرد تا عالمانی را برای ترجمه‌ی کتاب مقدس یهودی به مصر بفرستد و آن کاهن از هر قبیله شش نفر را فرستاد. دانشمندان جدیدِ کتاب مقدس این داستان را قبول نداشته و آن را افسانه می‌دانند. آنان می‌گویند این ترجمه به‌صورت تدریجی صورت گرفته و به‌تدریج بخش‌هایی به آن افزوده شده است. ابتدا اسفار خمسه تورات در زمان بطلمیوس و سپس بقیه‌ی کتاب‌ها به‌تدریج تا حدود سال ۱۸۰ ق.م. ترجمه شده است. همچنین گفته می‌شود این ترجمه بیشتر به سبب نیاز یهودیان یونانی‌زبان صورت گرفته است، تا دستور بطلمیوس.
[۶] Yalkut Shimoni – یک نوع اصطلاح‌نامه‌ی میدراشی در باب کل کتاب مقدس عبری است. این اثر بر پایه‌ی منابع مختلفی گردآوری شده که برخی از آن‌ها دیگر موجود نیستند. تاریخ تألیف آن احتمالاً به نیمه‌ی نخست قرن سیزدهم بازمی‌گردد. این اثر به شخصی به‌نام شمعون اهل فرانکفورت منسوب است.
[۷] افسانه‌های این‌چنینی، بیشتر به سناریوی فیلم‌های هندی شباهت دارند تا وقایع تاریخی!!
[۸] روش حودش یا روش خودش (اول ماه): ماه عبری به‌طور یک در میان دارای ۲۹ روز یا ۳۰ روز می‌باشد. در ماه‌های ۳۰ روزه، اولِ ماه در دو روز واقع می‌شود: یکی آخرین روز ماه قبل و دیگری اولین روز ماه نو. روز شنبه‌ی قبل از اول هر ماه، با دعای مخصوصی در کنیسه اول ماه را اعلام می‌کنند. در روز اول ماه هنگام نماز عمیدا (ایستاده)، بیرکت همازون (دعای پس از صرف غذا) و نماز موساف (نماز اضافه بر نمازهای روزانه)، دعاهای مخصوصی می‌خوانند. در روز اول ماه تورات را نیز قرائت می‌کنند. / واژه‌های فرهنگ یهود، نوشته: شلمو اشمیدت، سردبیر ترجمه: منشه امیر، ناشر: انجمن جوامع یهودی، چاپ اورشلیم، ۱۹۷۷، ص۱۴۸.
[۹] Eli = ایلای یا عیلی (در عبری یعنی بلندمرتبه) از داوران عهد عتیق بود که نام وی در کتاب‌های سموئیل آمده‌است. چشم‌هایش به سبب پیری تار شده بود. پسران ایلای، حفنی و فینحاس نام داشتند. و از بنی بلعال (دسته‌ای از مطرودین) بودند و «خداوند» آن‌گونه که در این کتاب‌های دینی توصیف شده را نپذیرفتند.
[۱۰] «پاراشا» به هر قسمت از تورات اطلاق می‌گردد که روز شنبه در کنیسا خوانده می‌شود. (یهودیان تورات را به تعداد شنبه‌های سال تقسیم کرده و هر شنبه یک قسمت آن را می‌خوانند، و به این ترتیب تا پایان سال یک دور کتاب مقدس را ختم می‌کنند.) یهودیان برای هر پاراشا با توجه به مضمونی که دارد، نامی گذاشته‌اند. مثل: پاراشای پیدایش، پاراشای روانه‌شو، پاراشای پینحاس و…
[۱۱] هَلاخا (شریعت یهود)، نام مهم‌ترین قسمت تلمود است و اشاره دارد به مجموعه‌ی قوانینی که حقوق یهود را در همه‌ی امور زندگی اجتماعی و فردی تشکیل می‌دهد. [مانند فقه در اسلام] همه‌ی اصول هلاخا در دو کتاب «میشنِه تورا» (اثر هارامبام) و «شولحان عاروخ» نقل شده است. تفسیر هلاخا تنها به‌عهده‌ی حاخام‌ها و قضات شرع است./ واژه‌های فرهنگ یهود، نوشته: شلمو اشمیدت، سردبیر ترجمه: منشه امیر، ناشر: انجمن جوامع یهودی، چاپ اورشلیم، ۱۹۷۷، ص۲۴۵-۲۴۶.

««« پایان »»»

آشنایی با رنگ‌های به‌کار رفته در مقاله‌ی فوق:

رنگ آبی برای تأکید بر کلمات کلیدی است.
رنگ قهوه‌ای برای نقل‌قول استفاده می‌شود.
رنگ بنفش در تیترهای اصلی استفاده شده.
رنگ قرمز برای لینک‌دادن استفاده شده.

…

اندیشکده مطالعات یهود در پیام‌رسان‌ها:

… … …