کوروش هخامنشی و پرستش مردوک

در منشور منسوب به کوروش هخامنشی وی بارها از مردوک / مردوخ خدای خدایان ساختگی و دروغین مردم بابیلون (بابل) نام برده و او را ستوده است.

کوروش مردوک را پادشاه آسمان و زمین معرفی می‌کند، او را ناظر بر خود می‌داند، می‌گوید از این‌که برخی از مردم بابیلون خدایانی دیگر را پرستش می‌کنند خشمگین است. کوروش می‌گوید که این پادشاهی هدیه‌ای از جانب مردوک است و مردوک از او راضی است.

وی می‌گوید که همواره به دنبال پرستش و نیایش مردوک بوده؛ خود را برگزیده‌ی وی می‌داند. مردوخ به او پیروزی عطا کرد. کورش وی را سرور بزرگ خود معرفی می‌کند. مردوخ به کوروش برکت می‌دهد و کوروش از او بسیار می‌ترسد. [۱]

در کتاب تاریخ ایران باستان استاد حسن پیرنیا می‌افزاید که کوروش در تحکیم پایه‌های معبد مردوک / معبد اساهیل بسیار تلاش کرد و در راه تزیین و آباد ساختن معبد مردوخ کوشش بسیار نمود. [۲]

اما به راستی این مردوک کیست که کورش او را خدای خدایان می‌داند؟

در پاسخ به این پرسش استاد عباس قدیانی می‌گوید:

مردوک‏ ( Marduk ) رب النوع بابلی ها (پسر خداى آسمان و قائم ‏مقام او) در دوران کاسیان به ریاست خدایان بابل ارتقا یافت. طبعاً مرکز پرستش او بابل بود. [۳]

مردوک خدای خدایان بابل بوده و دارای فرزندانی نیز بوده است، برای مثال نبو نام فرزند او بود. [۴]

سنگ نگاره مردوک یا مردوخ به شکل انسان بالدار
کشف شده در کاخ آپادانای شوش، در موزه لوور

حسن پیرنیا در تاریخ ایران باستان اشاره می‌کند که مردوک – خدای خدایان – در بابل، به صورت مجسمه، یعنی بت بود. [۵] گرانتوسکی نیز تصریح می‌کند که:

خشایارشا دستگاه شاهى بابل را منحل و معبد بزرگ بابلی‌ها را ویران کرد، مجسمه خداى بزرگ بابلی‌ها یعنى مردوک را به پارس برد. [۶]

سر پرسی سایکس می‌گوید که مردوخ توسط نبوکد نصر اول از عیلام به بابل بازگردانده شد! [۷] همین سخن سایکس نشان‌گر این است که مردوک به صورت مجسمه یا بت بود نه چیزی دیگر. و ایشان، به صراحت از بت بودن مردوک حکایت می‌کند. [۸]

پس روشن است که کوروش هخامنشی بت مردوک را پرستش می‌نمود.

لیکن برخی چنین توجیه کرده‌اند که کورش به همه‌ی ادیان به دیده احترام می‌نگریست به همین علت همه‌ی ادیان را به رسمیت می‌شناخت!

اما باید دانست که این توجیه صحت ندارد و می‌توان گفت که توجیهی بی‌ارزش است. چون احترام به بت‌پرستی در واقع توهین به یکتاپرستی است. به رسمیت شناختن بت‌ها و خدایان دروغین، بی‌احترامی به خدای یگانه است.

به حکم خرد پویا، اجتماع نقیضین محال است. چگونه ممکن است انسان در آن واحد هم یکتاپرست باشد و هم دوست‌دار، مدافع و مروّج بت‌پرستی؟!

چون اگر دقت کنیم می‌بینیم که سخنان کورش درباره‌ی مردوک بسیار فراتر از احترام است و به ستایش و نیایش و پرستش انجامیده و حتی به ترویج و تحکیم معبد مردوک رسیده است. هرگونه به رسمیت شناختن بت پرستی، کمک به فراگیر نشدن یکتاپرستی در جهان است.

پی‌نوشت‌ها:
[۱]. ترجمه فارسی از متن اصلی بابلی؛ پروفسور شاهرخ رزمجو، بخش خاور میانه موزه بریتانیا، کلیک کنید.
The British Museum , persian translation of the text on the Cyrus Cylinder
[۲]. تاریخ ایران باستان‏ حسن پیرنیا، ناشر: دنیاى کتاب‏، تهران‏، چاپ اول‏، ج۱ ص۳۹۱
[۳]. عباس قدیانى، فرهنگ جامع تاریخ ایران‏، انتشارات آرون‏، تهران‏، چاپ ششم‏ ج۲ ص۷۶۶
[۴]. همان، ج‏۲ ص۸۱۷
[۵]. تاریخ ایران باستان‏ حسن پیرنیا، ناشر: دنیاى کتاب، تهران، چاپ اول، ج۲ ص۱۵۳۲، ج۱ ص۷۰۰ – ۶۹۹
[۶]. ادوین گرانتوسکى، تاریخ ایران از زمان باستان تا امروز، ترجمه کیخسرو کشاورزى، انتشارات پویش، تهران، چاپ اول، ص۹۸
[۷] سِر پرسى سایکس، تاریخ ایران‏، ترجمه سید محمدتقى فخر داعى گیلانى‏، ناشر: افسون‏، تهران‏، چاپ هفتم‏، ج۱ متن، ص۱۰۴
[۸]. همان، متن ج۱، ص۱۰۳

…..

بیشتر بدانیم:

کوروش در تورات : مسیح خداوند یا منصوب خداوند؟

کوروش هخامنشی در منابع کهن ایرانی

آیا کوروش فقط یک زن داشت؟

کوروش هخامنشی و مصادره اسناد تاریخی

محبوبیت مردمی: کوروش یا نبونید؟

کوروش کبیر و نابودی شهر اُپيس

از مقبره مادر سلیمان تا آرامگاه کوروش

بررسی ستایش کوروش در تورات

کوروش از نگاه طبری و بلعمی

خیانت در ترجمه منشور کوروش

…..

اندیشکده مطالعات یهود در پیام‌رسان‌ها:

… … …