اندیشکده مطالعات یهود | Jewish Studies Center
ماشیح و دولت ماشیحانی موعود در یهودیت – قسمت هفتم / دولت موعود یهود
آیا دولت کنونی یهودی در فلسطین، همان دولت ماشیحانی موعود در تورات و تلمود است؟
با توجه به آن‌چه در قسمت قبل گفته شد، می‌توان داوری کرد که آیا دولت غاصب مستقر در فلسطین، همان دولت ماشیحانی موعود در تورات و تلمود است؟
اگرچه بسیار تلاش شده است تا این دولت همان دولت جلوه‌گر شود، اما بررسی متون دینی نشان می‌دهد دولت ماشیحانی باید به دست ماشیح تأسیس شود و پیش از آمدن ماشیح نیز معجزات بسیاری رخ خواهد داد؛ ماشیح به‌طور ناگهانی ظهور می‌کند و تبعیدیان را به فلسطین برمی‌گرداند و سپس دولت ماشیحانی تشکیل می‌شود؛ آن‌گاه دنیا پیرو آنان خواهد شد و همه‌ی مردم جهان به دین ماشیح درخواهند آمد. یهودیان نیز اجازه ندارند پیش از ظهور ماشیح، برای تشکیل دولت ماشیحانی اقدام کنند. این دیدگاه نه‌تنها در تورات و تلمود وجود دارد _ که شواهد آن ذکر شد _ بلکه در میان فلاسفه و عرفای یهودی نیز اجماعی بوده است، اگرچه در چگونگی، زمان ظهور و برخی مسائل جزئی با هم اختلاف دارند.
اساساً ظهور ماشیح‌های دروغین بر همین اساس بوده است. در هیچ‌یک از متون کهن _ اعم از تورات، تلمود، کتب فلسفی و عرفانی _ به این مسأله اشاره نشده است که یهودیان باید پیش از ظهور ماشیح، در فلسطین دولت یهودی برپا کنند. نیز چنان‌که بیان شد، تشویق کردن یهودیان به مسکن‌گزینی در فلسطین از سوی افرادی همچون موسی بن نحمان، برای انجام فرایض و بحث تقدس ارض موعود بود، نه تشکیل دولت یهودی ماشیحانی.
همچنین گفته شد که پس از دوران اصلاحات و جریان روشنفکری یهودی بود که ایده‌ی دوران ماشیحانی به‌جای فردِ ماشیح، مطرح گردید. اهمیت‌یافتنِ برابری یهودیان با دیگر اقوام ملل، سبب تضعیف بحث ماشیح و دولت ماشیحانی در فلسطین و حتی حذف آن از نمازنامه‌ها شد. این جریان _ که بعدها در جریان ملی‌گرایی صهیونیستی مطابق وعده‌های صهیونیسم مسیحی تقویت شد _ با همکاری هرتزل و هکلر به تشکیل دولت یهودی در فلسطین انجامید. این دولت، هم خواسته‌‌ی صهیونیسم سیاسی و ملی‌گراهای یهودی را تأمین می‌کرد و هم مطابق افکار صهیونیسم مسیحی بود که قرن‌ها در پی مقدمه‌سازی برای بازگشت مجدد مسیح بودند. از این‌رو، سنّت‌گراهای یهودی، هنوز مخالف دولت اسرائیل هستند.
بنابراین، می‌توان گفت تشکیل دولت یهودی در فلسطین پیش از ظهور ماشیح، ایده‌ای نو و بدعت در یهودیت به‌شمار می‌رفت که نه ریشه در کتاب مقدس و تلمود دارد و نه حتی بعدها در دوران غلبه‌ی فلسفه و عرفان یهودی، در میان یهودیان طرفدارانی داشت. این اندیشه از قرن هجدهم به بعد مطرح شد و در قرن نوزدهم و بیستم به بار نشست.
در پایان، برای مقایسه میان دولت ماشیحانی و دولت یهودی کنونی در فلسطین، ویژگی‌های دولت ماشیحانی بر مبنای کتاب مقدس، تلمود، فلسفه و عرفان یهودی را برمی‌شماریم:
• ۱. ماشیح، انسان و بشری خاکی است و حتی نام‌های متعددی در کتاب مقدس و تلمود، مانند داوود، پسر داوود، مناحم بن حزقیا، صمح، شیلو، یینون، حنینا و برنفله برای او بیان شده است؛
• ۲. ماشیح، فردی اشراف‌زاده، شهریار و از تبار داوود است؛
• ۳. ماشیح، زاده‌‌ی بیت لحم در فلسطین است؛
• ۴. ماشیح، پس از دوران رنج خواهد آمد. تلمود از محنت‌های مسیحایی و سختی‌های پیش از ظهور خبر می‌دهد که شامل افزایش فساد و بی‌بندوباری، احترام نکردن به والدین و صاحبان توسط جوانان، سستی روابط خویشاوندی، کاهش نسل‌ها، بی‌اعتباری عالمان دین، تبدیل شدن محل تحصیل به اماکن فساد، نزاع میان حکیمان، طرد مؤمنان و ترویج هرج‌ومرج و مانند آن می‌شود که باید توسط ماشیح و عدالت دولت ماشیحانی برطرف گردد؛
• ۵. ماشیح، منصوب از طرف خداست و همه را به خدا و احکام الهی دعوت می‌کند؛
• ۶. آمدن ماشیح با رفتار ماورای طبیعی و معجزه‌ای از جانب خداوند مصادف است؛
• ۷. ماشیح، یهودیانِ در تبعید را به اورشلیم بازخواهد گرداند؛
• ۸. ماشیح، پس از برگرداندن یهودیان، دولت ماشیحانی را براساس عدالت و رحمت تشکیل خواهد داد؛
• ۹. در دولت ماشیحانی، نیکان به پاداش و بدان به جزای عمل خود خواهند رسید؛
• ۱۰. همه‌ی جهان تابع او خواهند شد. او همه‌ی امت‌های مشرک را از بین می‌برد و دولت او سرور عالمیان است. دولت او از دولت داوود و سلیمان نیز بزرگ‌تر و مشهورتر خواهد شد؛
• ۱۱. دولت ماشیحانی تا ابد به کار خود ادامه خواهد داد؛
• ۱۲. رستاخیز مردگان در زمان ظهور ماشیح رخ خواهد داد. بسیاری از منتظران، بازخواهند گشت و شکوه دولت ماشیحانی را خواهند دید؛
• ۱۳. الیاس، پیش از ماشیح می‌آید و مقدمه‌ساز ظهور خواهد شد.
این ویژگی‌ها مربوط به پیش‌گویی‌های متون مقدس یهودیان است. هم در کتاب مقدس، هم در تلمود، فلسفه و عرفان یهودی، ویژگی‌هایی مشخص برای ماشیح ذکر شده است. در مقایسه‌ی دولت کنونی یهودی در فلسطین، با دولت ماشیحانی، باید گفت هیچ‌یک از این موارد در دولت رژیم صهیونیستی وجود ندارد. دولت رژیم صهیونیستی براساس اصول ناسیونالیسم یهودی و صهیونیسم سیاسی یهودیت _ که تحت تأثیر صهیونیسم مسیحی است _ شکل گرفته و با اصول صهیونیسم دینی در یهودیت _ که ریشه در تورات و تلمود دارد _ بسیار متفاوت است.
ازجمله تفاوت‌های دولت ماشیحانی موعود با دولت کنونی یهودی در فلسطین، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
• ۱. دولت موعود یهود بر شخصِ ماشیح و شهریاری از نسل داوود استوار است؛ اما این دولت کنونی قائل به دوران ماشیحانی است، نه شخصِ ماشیح؛
• ۲. دولت موعود یهود پس از ظهور شکل می‌گیرد؛ درحالی‌که این دولت، پیش از ظهور تشکیل شده است؛
• ۳. دولت موعود یهود پس از این‌که یهودیان به فلسطین بر‌گردانده شدند، تشکیل می‌شود؛ اما دولت کنونی، ابتدا شکل گرفت، سپس دستور مهاجرت به فلسطین صادر شد؛
• ۴. دولت موعود یهود امر به خدا و فرامین الهی می‌دهد؛ اما دولت کنونی یهودی، دولتی سکولار و لیبرال است و از قوانین حقوق بشر استفاده می‌کند، نه قوانین تورات و تلمود. (آنان این مسئله را چنین توجیه می‌کنند که چون معبد ساخته نشده است، قوانین تورات الزامی نیست)؛
• ۵. ظهور ماشیح و تشکیل دولت ماشیحانی، با معجزه و امور ماورایی است؛ اما این دولت کاملاً طبیعی و بشری تشکیل شده است؛
• ۶. دولت موعود یهود قرار است به عدالت و رحمت عمل کند؛ اما این دولت به‌راحتی انسان‌ها را اسیر و زندانی می‌کند و به قتل می‌رساند، چنان‌که سازمان ملل نیز بارها به این موارد واکنش نشان داده است؛
• ۷. براساس وعده‌‌ی تورات و تلمود، قرار است دولت ماشیحانی سَروَر عالم گردد و همه‌ی امت‌ها تابع او شوند؛ اما دولت کنونی یهودی در فلسطین نه‌تنها این‌گونه نیست، بلکه برای بقای خود، محتاج به دیگران است و اگر تحت حمایت انگلستان و امریکا قرار نداشت، تاکنون نابود شده بود.
• ۸. براساس وعده‌های متون مقدس، همزمان با ظهور ماشیح و تشکیل دولت ماشیحانی، رستاخیز مردگان رخ خواهد داد و بسیاری دوباره زنده می‌شوند و شکوه دولت ماشیحانی را می‌بینند؛ اما تشکیل این دولت کنونی با هیچ رستاخیزی مواجه نبود؛
• ۹. قرار بود الیاس پیش از ماشیح، مقدمه‌ساز ظهور او شود؛ اما دولت کنونی، بدون هیچ الیاسی تشکیل شده است؛
• ۱۰. دولت موعود یهود منصوب از طرف خدا و به دنبال احیای شریعت است، در حالی که این دولت، منصوب قدرت‌های انسانی استکباری است؛
• ۱۱. توجیه الهیاتی هولوکاست برای تأسیس دولت کنونی، مبنی بر این‌که این قتل عام سبب بخشش یهودیان شد و آنان اکنون اجازه‌ی بازگشت به اورشلیم برای تشکیل دولت یهودی را از باب مقدمه‌‌ی ظهور دارند، بیشتر با اندیشه‌های صهیونیسم مسیحی سازگار است تا صهیونیسم دینی یهودی.
• ۱۲. بیشترین مخالفان دولت کنونی یهودی در فلسطین، یهودیان سنتی و مؤمن مانند یهودیان ناتوری کارتا (ناطوری قرتا یا ناتورای کارتا به انگلیسی: Neturei Karta) هستند که شدیداً توراتی و تلمودی و منتظر ظهور ماشیح از نسل داوودند. حذف دعاهای مربوط به ماشیح از نمازهای یهودی در قرون اخیر توسط اصلاح‌طلبان و حامیان دولت اسرائیل و مقابله‌ی یهودیت سنتی ارتدکسی با این قضیه، خود گواه بر این مطلب است.
در مجموع می‌توان گفت دولت کنونی یهودی در سرزمین‌های اشغالی، نه‌تنها به دولت موعود توراتی و تلمودی، هیچ شباهتی ندارد، در بسیاری موارد، برخلاف وعده‌های الهی است.
البته این موارد در کلام بسیاری از محققان و مؤلفان یهودی نیز وجود دارد. برای نمونه، گرینستون _ محقق بزرگ یهودیت و صاحب کتاب «آموزه ماشیح در تاریخ یهود» (The Messiah Idea in Jewish History) که در فارسی به «انتظار مسیحا در آیین یهود» ترجمه شده است_ می‌گوید:
با آن‌که صهیونیسم نزد بسیاری از هواداران خود مقدس است، نمی‌تواند جای آرمان مسیحایی را بگیرد. هدف صهیونیسم، تأسیس دولت یهود در فلسطین تحت حمایت قدرت‌های اروپاست. [درحالی‌که] آرمان مسیحایی وعده می‌دهد که یهود، یک قدرت جهانی در فلسطین تأسیس خواهند کرد و همه‌ی اقوام زمین در مقابل آن کرنش خواهند نمود. صهیونیسم حتی در بُعد سیاسیِ خود، تنها یک مرحله از آرمان مسیحایی را محقق خواهد ساخت (گرینستون، ۱۳۷۷، ۱۷۱).
آنترمن _ از دیگر محققان بزرگ یهودی در کتاب «یهودیان: آیین‌ها و باورهای دینی» (The Jews, Their Religious Beliefs and Practices) که در فارسی به «آیین‌ها و باورهای یهودی» ترجمه شده است _ نیز می‌گوید:
در میان یهودیان درباره‌ی اهمیت و ضرورت کشور اسرائیل، مخالفت‌های روزافزونی وجود دارد. چندان روشن نیست که آیا پیدایش کشور اسرائیل سرآغاز دوران ماشیح است یا صرفاً استثنایی از تجربه‌ی آوارگی است. در خودِ اسرائیل نیز گروه‌هایی از صهیونیست‌های دینی که عمیقاً معتقدند حکومت جدید از شأنی مسیحایی برخوردار است، متقاعد شده‌اند که این دیدگاه دینی خویش را وارد عرصه‌ی واقعیات سیاسی کرده‌اند (آنترمن، ۱۳۸۵، ۱۴۲).
در مجموع باید گفت نمی‌توان دولت کنونی یهودی در فلسطین را با آرمان ماشیحانی در یهودیت مقایسه کرد و این دولت را همان دولت مسیحایی خواند.
…پایان.
نویسنده: حجةالاسلام دکتر محمدحسین طاهری آکِردی؛ استادیار و عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) قم.
لینک مرتبط ⇐ قسمت قبل
منابع
_ آنترمن، آلن (۱۳۸۵)، باورها و آیین‌های یهودی، ترجمه رضا فرزین، قم، مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب.
_ کرینستون، جولیوس (۱۳۷۷)، انتظار مسیحا در آیین یهود، ترجمه حسین توفیقی، قم، دانشگاه ادیان و مذاهب.
««« پایان »»»
رنگ‌های به‌کار رفته در متن:
رنگ آبی ⇐ کلمات کلیدی.
رنگ بنفش ⇐ تیترهای اصلی.
رنگ قرمز ⇐ لینک به خارج.
رنگ قهوه‌ای ⇐ نقل‌قول.
…
اندیشکده مطالعات یهود در پیام‌رسان‌ها:
… 
… 
… 
